Glossaire des termes de rhétorique
- Type de publication : Chapitre d’ouvrage
- Ouvrage : L’Élève de rhétorique
- Pages : 663 à 670
- Collection : L'Univers rhétorique, n° 10
Glossaire
des termes de rhétorique
Les termes sont donnés en latin. Les numéros renvoient aux pages de l’édition 1712 (entre crochets droits dans notre texte latin).
Nous mettons la majuscule quand elle se trouve chez Jouvancy, ce qui en général désigne les catégories qu’il traite ; le chiffre en italiques indique la page où le terme est défini. Les termes sans majuscule sont les catégories qu’il mentionne au passage, par exemple affectus, ab honesto, etc. Dans une notation comme « abusio (ou Catachresis) », le ou renvoie à une synonymie explicite de Jouvancy, et correspond souvent à son seu – ici, il s’agit pour lui de signaler que la catachrèse, mot d’origine grecque, a pour équivalent latin abusio.
Sous une même entrée, nous relevons le substantif mais aussi, le cas échéant, les verbe, adverbe ou adjectif correspondant : l’entrée Dilemma inclut dilemmate ; l’entrée hortare inclut adhortatio et cohortatio ; ou monitoria, commonitio. Enfin, le relevé n’est pas exhaustif pour quelques termes très fréquents, par exemple docere ou sententia.
abruptum (exordium) : 323, 350
absurdo (ab –) : 356 (cf. 40)
abusio (ou Catachresis) : 94
acervalis (ou Sorites) : 57
acervus : annexe V (I, 3)
actio gratiarum (ou Eucharistica oratio) : 266, 281-282, 292, 301, 319, 326
activa Chria : 195 ; 227-233, 251-253
Adjectiva : 142 (ad laudem), 143 (vituperationis)
Adjuncta (ou rei Circumstantiae) :3, 15-16, 22-23, 38-40, 49-50, 62, 84, 138, 140, 150, 161, 228, 271, 280-281, 283, 286, 347 ; cf. circumscripta adjuncto quodam, vel personae, vel loci, vel temporis, à 270
adjuncta personarum : 64 ; cf. Circumstantiae personae
Adjunctio : 100
Adversa (l’un des Contraria) : 15
affectus : 66 (in suasione : spes, audacia, desiderium ; in dissuasione : timor, fuga, desperatio ; in laudatione : amor, admiratio, aemulatio sive imitandi studium), 67 (in vituperatione : odium, saevitia ; in defensione : amor, clementia), 68 (moventur –), 268, 345, 350 (– doloris, gaudii, admirationis)
affectus : voir amor, misericordia, movere, odium
Allegoria : 95, 102, 165, 224-225
amor (l’un des affectus de la laudatio ou de la defensio) : 66-67, 231, 302 (erga populum charitas), 327 (patriae caritas), annexe V (dans sa peroratio : amor in patria) ; cf. 72
amplificare : 83-84 (Periodum), 291, 300, 302, 322, 330, 332, 335, 341, 349
Amplificatio : 58-59 (liée au movere dans la Peroratio), 66 (voluntas permovenda),
66468, 137-167, 144-156 (Figurae –), 156-167 (– graviores), 194 (la chrie comme –), 273, 313, annexe V (I, 5 et II, 5)
Anacephaleosis (ou Enumeratio, 2e partie de la Peroratio) : 58, 291, 336
annominatio (ou Paronomasia) : 101
anteacta vita : 274, 324, 349
antecedens (enthymematis) : 312-313, 317, 321
Antecedentia : 16, 40, 49, 56, 64, 84, 94, 273 (ou a conjectura), 316
Antithesis :36-37, 103, 152, 210, 229, 339, annexe V (I, 1) ; cf. contentio à 70
Antonomasia (ou pronominatio) : 94, 210
Apobatirion : 284
Apodosis : 85-86
Apologia : 283, 351 (apologetica)
Aposiopesis (ou Reticentia) : 127
Apostrophe : 104, 145-147, 211, 226, 288, 325
Argumentatio (4 : Ratiocinatio, Enthymema, Sorites, Dilemma) : 10, 53-57, 67, 277, 338
argumentum : 10, 64-67 (choix des –), 65 (– commune), 319, 321, 327, 348
Ars : 6-7
assumptio : 54-55, 68 (ou minor propositio, mineure), 316, 319, 339, 349
attentio/attentus (–, benevolentia, docilitas) : 44, 51, 316, 328, 346, 353
auctoritas (ou Loci extrinseci) : 64
augere : 95, 137, 279, 322, 338, annexe V (II, 5)
augmentum : 112 (ou Gradatio, figure de pensée)
Auxesis :200 (ou Hyperbole), 209
benevolentia/benevolus (attentio, –, docilitas) : 44, 51, 282, 295, 301, 306, 309, 313, 315, 329, 342, 345-346, 353-354 ; cf. 72, 88
Brevitas (qualité de la Narratio) : 168-169
casu et fortuito concursu (a –) : 61
Catachresis (ou abusio) : 94
Causa (locus a causis, 4 causes : finalis, efficiens, formalis, materialis) : 17, 22-23, 41, 48, 63, 84, 94, 165 ; comme 3e partie de la chrie, 197, 216-217, 230, 239-240, 242, 246, 248
Causa (ou Hypothesis, Controversia, affaire ou procès) : 3, 5 (liste des trois genres de cause, le Délibératif etc.), 71 (ou hypothesis)
causa dicendi (a –, lieu de l’exorde) : 124 (– affert cur ad dicendum), 350 (– propter quam scribitur), 352 (exorditur a causis quibus adductus)
Chria : 194 ; 194-254 ; 197-199 (ses parties : Encomium, Paraphrasis, Causa, Contrarium, Simile, Exemplum, Testimonium, Epilogus) ; – activa : 195, 227-233, 251-253 ; – mista ou mixta : 196, 233-236, 243-250 ; – verbalis : 195, 222-227, 236-243
circumlocutio (ou Periphrasis) : 95
Circumstantia loci :39, 64 (adjuncta), 286, 328, 350
Circumstantia temporis : 62, 311, 313, 350
Circumstantiae (personae) :39, 269, 350 ; cf. adjuncta personarum
Circumstantiae (rei) : 15, 40, 161, 326 ; cf. Adjuncta
clausula : 73, 352
Climax : 99 (ou Gradatio, figure de mots)
coacervatio : 34 (similium ou Inductio), 39, 56, 99
cola (ou membra, partie de la Periodus) : 77
commata (ou incisa, partie de la Periodus) : 77
commendatio auctoris (1re partie de la chrie) : 199-212, annexe V (exordium : commendat se)
Commendatitia (Oratio) : 283, 351, 353, 355, 358
commiseratio : voir misericordia
Communicatio : 72 (secum deliberat), 106, 148, 174, 317
compar (ou Isocolon) : 101
665Comparatio (3 : Majorum, Minorum, Parium) : 18-19, 42 (vs Similitudo), 42-43, 49, 50, 56, 64, 152, 163 (vs Similitudo), 166, 204, 273-274, 280, 287, 292-293, 302, 314 (– ironica), 317-318, 325, 330, 338, 345, annexe V (II, 2 et 5)
Complexio (conclusion du syllogisme) :54-55, 68, 290-291, 333, 338-339, 349
Complexio (figure de mots) : 97
Compositio, et Structura Orationis : 67-69
Concessio : 107, 152, 201
Conclusio (ou Epilogus) : 221, 353-354, annexe V (I, 3), etc.
Conduplicatio : 98
Confirmatio : 52-54, 64, 271 (vs infirmare), 277-278 (ou asseveratio, comme progymnasma) ; 286-349 (passim)
Confutatio (cf. Refutatio) : 50, 52 (ou reprehensio), 278, 288, 293
congeries : 157 (a definitionibus conglobatis ou frequentatio), 165 (causarum, eventus), 166 (effectorum), 208 (sententiarum), 210, 230 (sententiarum), 316, 325, annexe V (I, 4)
conglobatis : voir definitio, effecta, exemplum, similibus
conjectura (a –, ou ab antecedentibus et consequentibus) : 273
conjecturalis disgressio : 274
Conjugata : 12-13, 30
consequens enthymematis : 317 ; cf. antecedens
Consequentia : 16-17, 40, 49, 56, 64, 94, 160, 166, 228, 273 (ou a conjectura), 283, 311, 313, 316, annexe V (II, 5)
Consolatoria (Oratio) : 267, 283, 351-353, 356-357, 359
Consultatio (ou Thesis) : 270
contentio : 60, 70 (synonyme d’antithesis), 166 (synonyme de Repugnantia : contentio rerum pugnantium)
Contraria (ou Opposita ; 5 : Adversa, Privantia, Relata, Negantia, Repugnantia) : 14, 37-38, 162 (frequentatiocontrariorum)
contrario (a –) : 49, 87, 204 ; 4e partie de la chrie : 198, 217-218, 231, 241 ; 273-274, 289
Controversia (Causa, Hypothesis) : 3, 60
convenienti (a –) : 277
Conversio : 97
Correctio : 108, 229
decente (a –) : 277, 313 (a decoro)
Declamatio : 72, 74
Dedicatoria (Oratio) : 268, 282
Definitio : 11-12, 22-25, 47, 64, 82-83, 141 ; 157 et 201 (a – conglobatis, ou congeries, frequentatio) ; 228
dehortare : 254
delectare, docere, movere : 177, 231, 272
Deliberativum (genus) : 5, 65, 280, 282-283, 305, 309-327 (discours de Cicéron en relevant), 351
Demonstrativum (genus –, ou Exornativum, Epidicticum, laudativum) : 5, 65, 280, 283, 285, 286-309 (discours de Cicéron en relevant), 296, 351
deplorare : 258, 261, 281, 331, 334
Deprecatio :70, 72, 108, 147, 155, 291, 342 ; voir implorare
descriptio, describere : 9, 22-23, 29, 39, 41, 49 (– ab adjunctis), 60, 62, 104, 162, 194, 205, 242, 258, 268 (ou Hypotyposis), 270, 280, 295, 330, annexe V (II, 5)
Destructio (ou Refutatio) : 276-278 (comme progymnasma)
Dialogismus (ou Sermocinatio) : 128, 336, 348, annexe V (I, 5)
dicendi (a causa –, lieu de l’exorde) : voir causa dicendi
dicendi formae (espèces de discours) : 267-268, 350
Differentia (comme Forma/Species) : 11-12, 22
difficili (a –) : 271, 276
digreditur : 320, 325, 348
Dilemma : 58, 288, 293, 312, 314, 322, 335-336, 339, 356
666disgressio conjecturalis : 274
Disjunctio (ou dissolutio) : 100
Dispositio : 6, 50-76
disputatio (ou quaestio) : 3
Dissimilitudo : 14, 35-36, 48, 93, 155, 163, 166, 287, 314
Dissuasio : 5, 271, 306, 313
Distributio (ou Partitio, figure de pensée) : 109, 141 (associée à l’Enumeratio partium), 153, 312
distributio (synonyme de Divisio du discours) : 289, 334
Divisio Orationis : 59, 61-64
docere : 177-178, 267-268, 291, 318, 323, 327, annexe V (I, 4)
docere, delectare, movere : 177, 231, 272
docilitas (attentio, benevolentia, –) : 44, 51
Dubitatio :72, 110-111, 153, 174, 321, 347
Effecta (locus ab –) : 17, 41-42, 63, 87, 94, 158-160, 165 (– conglobat), 207, 228, 318
efficiens (causa) : 17, 41
Elocutio : 76-136
Eloquentiae Partes : 6 (liste), 7
Encomium (1re partie de la chrie) : 197, 199-218, 227
Enthymema : 55-57, 67, 316, annexe V (I, 1) ; – antecedens : 312-313, 317, 321 ; – consequens : 317
enumerare : 140 (– adjuncta) ; 244 et 278-279 (– bona) ; 287, 312, 314, 316, 321, 324, 332, 339, 343, 348 (ou enumeratio), 349
Enumeratio partium (locus ab –) : 12, 26-30, 47, 56, 64, 84, 139, 158, 165, 228, 244, 251, 253 ; 2e partie de la Peroratio (ou Anacephaleosis) : 58-59, 336 ; cf. distributio partium (figure de pensée)
Epicherema : 57
Epidicticum (genus –, voir Demonstrativum) : 5, 65
Epidicticum (genus, ou Demonstrativum, Exornativum) : 5 ; 286-309 (discours de Cicéron en relevant)
Epilogus : comme 8e partie de la chrie, 199, 220-221, 238, 247, 253 ; autres : 273, 281, 283-284, 350, 355 ; ou Conclusio, voir ce mot
Epinicion : 281
Epiplexis : annexe V (I, 5)
Epistolae : 350-359
Epithalamium : 281
Ethopoeia : 72 (figure de pensée, mores pingit), 113 (figure de pensée, vs l’Hypotyposis), 258-269 (comme progymnasma), 325 (figure de pensée)
Etymologia (ou Notatio) : 12-13
Eucharistica oratio (ou gratiarum actio) : 281
eventuro (ab –) : 275
excessus : 95 (ou Hyperbole, superlatio)
Exclamatio : 72, 111, 146, 148, 175, 210, 230, 288, 305, 325, 338
exclusione misericordiae (ab –) : 275
execratio : 114, 138
exemplum (2 : Parabola, Apologus) : 33, 34 (– conglobatis), 50, 57, 163 ; 6e partie de la chrie : 198, 219-225, 241, 246 ; 291, 318-319, 325, 333, 349, annexe V (I, 1 et 3)
Exercitatio : 6-7
Exordium : 50-52, 80, 124, 227, 273, 350 ; comme 1re partie de la chrie : 199-212 ; son munus : 316, 329, 337 ; 286-349 (passim, dont exordium abruptum : 323, 350)
exornatio : 41, 60, 68 (ou probatio), 106 (synonyme de figura), 124, 145
Exornativum (genus, ou Demonstrativum, Epidicticum) : 5 ; 286-309 (discours de Cicéron en relevant)
explicatio : 228 (ou Paraphrasis)
Expolitio : 112, 155, 230, 293
expositio : 60 (– nuda), 194, 197, 212, 229 (ou Paraphrasis), 274
Expostulatio : 284
Exprobratio : 284
extrinsecus : 10, 64 (extra rem : Loci extrinseci ou auctoritas)
667Fabula : 168 ; 175 ; 175-194
facili (a –) : 65, 271, 275, 277, 311, 353, annexe V (I, début et 3)
Fama : 20, 44, 64
fictio vocis (ou Onomatopoeia) : 94
fides : 10
Figurae : 21, 36 (ou lumina), 67, 71, 91 (ou Schemata), 91-136, 106 (ou exornatio), 174 (– nobiliores)
Figurae amplificationis : 144-156
Figurae sententiarum : 92, 102-136, 157
Figurae verborum : 92, 92-102, 156 ; – per additionem (Repetitio, Conversio, Complexio, Conduplicatio, Traductio, Gradatio, sive Climax, Synonymia, Polysyntheton) : 96-99 ; per detractionem (Synecdoche, Adjunctio, Disjunctio) : 99-101 ; – per similitudinem (Paronomasia, Similiter cadens, Similiter desinens, Isocolon) : 101-102
finalis (causa) : 17
finita (quaestio ou propositio,ou Causa, Controversia, Hypothesis) : 3, 4, 270-271
firmamentum : 52-53, 63
Forma (ou Species, locus a –) : 13, 31-32, 203
formae dicendi (espèces de discours) : 267-268, 350
formalis (causa) : 17-18, 41
frequentatio : 157 (ou congeries), 162 (– contrariorum), 163 (– exemplorum)
Funebris (Oratio) : 285
Genethliaca (Oratio) : 280
genus : voir deliberativum, demonstrativum, judiciale
Genus (locus a genere) : 13, 22, 30-31, 48, 62, 64, 203
gestus : 75
Gradatio : 99 (ou Climax, figure de mots) ; 112 (ou augmentum, figure de pensée), 153-154
gratiarum actio (ou Eucharistica oratio) : 281
gratulatoria (Oratio) : 281, 351, 357 ; gratulatio, 266
historica narratio : 60 ; historia, 168
honesto (ab –) : 65, 271, 273, 275, 291 (ab honore), 353 (honestus), 355
hortare, hortatio : 58, 156, 254, 267, 282 (ou Paraenesis), 283, 300, 311, 317, 323-324, 326, 331, 347, 352, 357 (hortatoria), 359
Hyperbaton (ou transgressio) : 95, 200
Hyperbole : 95 (ou superlatio, excessus), 200 (ou Auxesis)
Hypothesis (Causa, Controversia, quaestio finita) : 3, 4, 71 (ou causa), 270-271, 319
Hypotyposis : 113 (vs l’Ethopoeia figure de pensée), 149, 166, 174, 268 (ou descriptio)
Idolopoeia (ou simulachri effictio) : 268
Imitatio : 6-7, 8-9, 21, 27, 66 (aemulatio sive imitandi studium, l’un des affectus)
implorare : 105, 108 (avec Deprecatio), 113, 174, 329, 334
impossibili (ab –) : 271, 315
Imprecatio : 114, 147, 266, 313
incisum (ou commata, partie de la Periodus) : 29, 36, 77-79 (78), 80, 86, 165, 225
incredibili (ab –) : 276
incrementum : 166
increpatio : 72, 153, 171
indecoro (ab –) : 276
Inductio : 22, 29, 34 (ou coacervatio), 56-57, 225, 303, 340, 348 (ou enumeratio)
infinita (quaestio ou propositio, Thesis) : 3, 4, 270-271
injusto (ab –) : 271
insectatio : 15, 28, 31, 58, 108, 145, 150, 168, 182, 231, 266, 268 (avec vituperatio), 283 (avec invectiva), 284 (avec objurgatio), 294, 296, 307, 310, 317, 324, 330, 335, 338, 340
Interpretatio : 114
interpuncta : 73
Interrogatio : 71, 114, 145, 154, 209, 316
intrinsecus : 10, 64 (in ipsa re)
668inutili (ab –) : 271, 276, 283, 356
Invectiva, invehitur : 9, 34, 273, 283, 294, 304, 311, 318
Inventio : 1-50 (6), 81
Ironia : 24, 93, 116-118, 154, 314, 318, 349
Isitirion : 284
Isocolon (ou compar) : 101-102, 213
judicatio : 52-53
Judiciale (genus –) : 5 ; 280, 289, 351 ; 328-349 (discours de Cicéron en relevant)
Jusjurandum : 21, 45, 64
justo (ab –) : 65, 273, 275
lamentatio (ou Lessus, Naenia, Threnus) : 281
laudativum (genus –) : voir Demonstrativum
laus, laudare : 5, 31, 34, 65 (lieux de l’éloge), 112, 117 (ironica) ; 142-143 ; 159, 165, 199-200 ; comme 1re partie de la chrie : 201-212 ; 267, 270, 272 ; comme progymnasma : 278-280 ; 281, 283-285, 291-292, 301, 304, 320, 326, 328, 347, 358 ; cf. Encomium, panegyrici, praeconium
leges (incluses dans les Tabulae) : 44, 64
legitimo (a –) : 65, 271, 273, 275
Lessus (ou lamentatio, Naenia, Threnus) : 281
Licentia : 121
loci Circumstantia :39, 64 (adjuncta), 286, 328, 350
Loci extrinseci (ou auctoritas ; 6 : Praejudicia, Fama, Tabulae, Jusjurandum, Tormenta ou Quaestiones, Testes) : 10 (définition), 11 (liste), 20-21, 43-47
Loci intrinseci (16 : Definitio ; Enumeratio partium ; Notatio, et Conjugata ; Genus, et Forma ; Similitudo, et Dissimilitudo ; Contraria ; Adjuncta ; Antecedentia ; Consequentia ; Repugnantia ; Causae, et Effecta ; Comparatio) : 10 (définition) ; 11 (liste), 11-20 ; 21-43, 47-49
Loci Oratorii : 9-10, 47-50, 167
Locorum Oratoriorum usus : 47-50
Locus Communis : 31 ; comme progymnasma : 272-275 ; 338
lumina : 36 (comme Figurae)
major propositio (majeure, ou Propositio) : 68, 80, 273, 319
Majorum (Comparatio – ou a Majori ou a majori ad minus) :19
manifesto (a –) : 277
materialis (causa) : 18, 41
membra (ou cola, partie de la Periodus) : 77, 79-81
Memoria : 6, 60
Metalepsis : 95
Metaphora (ou translatio) : 93 ; voir Allegoria
Metonymia (ou transnominatio) : 94
minae : 72, 283
minor propositio : 68 (ou Assumptio, mineure), 273, 290, 291, 316, 319
Minorum (Comparatio – ou a Minori ou a minori ad majus) :19, 163, 290, 313, 322, 324
misericordia : 112 (commiseratio), 273 (exclusa –), 275 (ab exclusione –), 333, 336 (affectus –) ; 340 et 347 (commiseratio)
mista Chria (ou mixta) : 196 ; 233-236, 243-250
Monitoria (Oratio) : 35 (monere), 255 (commonere), 267, 282-284 (commonitio), 351
movere : 58-59, 66 (voluntas permovenda par l’Amplificatio), 68-69 (affectus), 156, 170 (motus animi : laetitia [266, 284, 357], metus [298], iracundia [323, 329], etc.), 177-178, 231, 272 (– voluntatem)
movere, docere, delectare : 177, 231, 272
Naenia (ou lamentatio, Lessus, Threnus) : 281
Narratio : 60 (historica –), 168-194 (175-180, fabulosa Narratio), 282, 303, 329 (ou refutatio), 332, 337, 351 (ou nuntiatoria epistola) ; ses quatre qualités, 168-170 : 669Brevitas, Perspicuitas, Probabilitas (179), Suavitas
Natura : 6
necessario (a –) : 65, 271, 273, 313, 355-356
Negantia (l’un des Contraria) : 15
Notatio (nominis, ou Etymologia) : 12, 25-26, 47, 141, 202
numerus : 76-77, 81-82
nuntiatoria (ou narratoria epistola) : 351
objici : 271, 290, 311, 316, 327, 332, 338, 344, 355, annexe V (I, 2) ; avec solvere ou diluere (réponse aux objections)
Objurgatio : 72, 127, 145 (interrogatio –), 269, 283-284, 348, 351 ; cf. jurgium à 180
obscuro (ab –) : 276
obtestari : 44, 105, 109, 156, 336, 344
Occupatio : 123, 125, 290 (ou prolepsis), 314
odium (l’un des affectus) : 67, 298, 315, 324, 329, 332, 336, 340, annexe V (I, 4-5)
Onomatopoeia (ou fictio vocis) : 94
opinio : 10, 69
Opposita (ou Contraria) : 14
Oratiuncularum formae : 280-285
panegyrici : 285
Paraenesis (ou cohortatio) : 282
Paranymphaea (Oratio) : 281
Paraphrasis (2e partie de la chrie) : 197, 212-216, 228 (ou explicatio), 229 (ou expositio)
Parium (Comparatio – ou a paribus ou a Pari) :19
Paronomasia (ou annominatio) : 101
Partes : voir distributio partium, Enumeratio partium
Partes Eloquentiae : 6 (liste), 7
partes Orationis (4 : Exordium, Narratio, Confirmatio, Peroratio, ou 5, avec Confutatio) : 59-70
Partitio :60-62 (62, partes totius), 109 (ou Distributio, figure de pensée), 286, 315-316 (316, – orationis ou Divisio)
partium enumeratio : voir Enumeratio partium
Periodus (composée de membra et incisa, en grec cola et commata) : 77, 77-90, 96-97, 145, 213, 227, 240, 289, 350
Periphrasis (ou circumlocutio) : 95
Peroratio (2 parties : Amplificatio, Enumeratio) : 58-59 ; 286-349 (passim)
persona (a –) : 282, 286, 311, 328-329, 356
Personae fictio (ou Prosopopoeia) : 126
Perspicuitas (qualité de la Narratio) : 168-169
petitoria (oratio) : 268
phrases : 84
Polyptôton (ou Traductio) : 98
Polysyntheton : 99
Possibili (a –) : 65, 273
praeconium : 157
Praejudicia : 20, 43-44, 64, 69, 329
Praeteritio : 122, 148, 288
praetermissio : 70
Privantia (l’un des Contraria) : 15
probabili (a –) : 277
Probabilitas (qualité de la Narratio) : 168-169, 179
probationes : 64, 66, 68 (ou exornatio), 312
Progymnasmata : 167-285
prolepsis (ou Occupatio) : 290
pronominatio : comme Antonomasia
Pronuntiatio (ou ars vocis et gestus) : 6, 72-76
Propempticon : 266
Propositio (majeure) : 54-55, 339
Propositio Orationis : 59-61, 289, 307, 312-313, 323, 334, 353, 355, annexe V
Propositum (Thesis) : 3, 270
Prosopopoeia : 126, 151, 269 (ou Personae fictio), 305, 324
Protasis : 85-86
quaestio : 52, 269 ; quaestio finita, infinita : 3, 4, 270-271
Quaestiones : voir Tormenta
ratio (dans le status) : 53, 63
Ratiocinatio : 54-55, 57-58, 67, 80, 290, 316 (ou syllogismus oratorius), 319, 338-339, 349
670Refutatio (ou Confutatio, ou Destructio) : 69-70 ; comme progymnasma : 276-278 ; 295, 329 (ou narratio), 349-350
Relata (l’un des Contraria) : 15
Repetitio :29, 92, 96, 165, 211, 213, 225, 313, 316, annexe V (I, 3 et 4)
reprehensio (ou confutatio) : 52
Repugnantia : 15, 38, 166 (ou contentio rerum pugnantium), 276, 314, 330, 349, 356
Reticentia (ou Aposiopesis) : 127
Schemata : 91 (ou Figurae)
Sententia : 81, 89-90, 199, 208 ; comme progymnasma : 254-258 ; comme partie du lieu commun : 273-274 ; 312
Sententiarum Figurae : 102-136
Sermocinatio (ou Dialogismus) : 72 (sermones pingit), 128
significatio (au sens d’emphasis) : 353-356
Simile : 22 (– conglobatis), 34, 48 ; comme 5e partie de la chrie : 198, 218-219, 239, 242 ; 206
Similiter cadens et desinens : 101
Similitudo : 14, 22, 32-34, 42 (vs Comparatio), 64, 86, 163 (vs Comparatio), 325
simulachri effictio (ou Idolopoeia) : 268
Sorites :57
Species (ou Forma) : 13-14, 30-31, 48, 62, 64
status Orationis : 52-53
Structura Orationis : 67-69
Suasio : 5, 282-283, 318, 323, 353, 357 (suasoria)
Suavitas (qualité de la Narratio) : 168, 170
Subjectio : 22, 130, 150, 213, 313, 347-348, annexe V (I, 1)
Substantiva (ad laudem ou vituperationis) : 142-143
superlatio : 95 (ou Hyperbole, excessus)
Sustentatio : 132, 212, 229, 305 ; cf. suspensio à 174
syllogismus : 63, 67, 290, 299, 316 (ou ratiocinatio)
Synecdoche :93, 94, 99
Synonymia, synonyma :83, 99, 155
Synopsis : 59 (ou Enumeratio, 2e partie de la Peroratio) ; comme Partitio orationis : 286, 289, 294, 309, 328
Tabulae : 20-21, 44, 64
temporis Circumstantia : 62, 311, 313, 350
Testes : 21, 45-47, 257 (testis, partie de la Sententia)
Testimonium : 46, 49, 65 ; comme 7e partie de la chrie : 198, 219-220, 226 ; 290-291, 299, 348
Thesis (ou positio, Propositum, Consultatio, infinita quaestio) : 3, 4, 30-31, 71 ; 269-272 (comme progymnasma)
Threnus (ou lamentatio, Lessus, Naenia) : 281
Tormenta (ou Quaestiones) : 21, 45
Traductio (ou Polyptôton) : 98
transgressio (ou Hyperbaton) : 95
Transitio : 64 ; 134-136 (comme figura sententiarum) ; entre les parties de la chrie : 216-220 ; 336, 339
translatio (ou Metaphora) : 93, 102
transnominatio (ou Metonymia) : 94
Tropus (Metaphora, Synecdoche, Metonymia, Antonomasia, Onomatopoeia, Catachresis, Metalepsis, Allegoria, Periphrasis, Hyperbaton, Hyperbole) : 92-93, 92-95
turpi (a –) : 271, 283, 315
utili (ab –) : 65, 271, 273, 275, 277, 291, 313, 323, 325, 332, 339, 355, annexe V (II, 5)
verbalis Chria : 195 ; 222-227, 236-243
Vituperatio : 63, 112, 143-144, 268, 270, 272, 294 ; comme progymnasma : 280
voluntas : 66 (permovenda par l’Amplificatio), 272 (movere –)
vox : 73-74 ; vocis fictio (ou Onomatopoeia) : 94
- Thème CLIL : 3154 -- SCIENCES HUMAINES ET SOCIALES, LETTRES -- Lettres et Sciences du langage -- Linguistique, Sciences du langage -- Stylistique et analyse du discours, esthétique
- ISBN : 978-2-406-09132-5
- EAN : 9782406091325
- ISSN : 2271-703X
- DOI : 10.15122/isbn.978-2-406-09132-5.p.0663
- Éditeur : Classiques Garnier
- Mise en ligne : 20/01/2020
- Langue : Français