Aller au contenu

Classiques Garnier

Index des mots et exemples

755

index des mots et exemples

Les chiffres renvoient aux pages de lédition latine originale. Les chiffres romains en minuscules renvoient à la dédicace et à la préface. Lorsque plusieurs exemples du même mot sont donnés dans la même page, le numéro de cette page figure à la fin de la liste. Lorthographe est celle du texte original. Toutefois, pour ce qui concerne la lettre V initiale, qui peut valoir V ou U, afin de faciliter la consultation de lindex en même temps que le repérage des mots dans le texte, nous distinguons ci-dessous les mots à initiale vocalique (par exemple Vrbanus) et les mots à initiale consonnantique (par exemple Venire) ; dans le texte, ces initiales sont des majuscules italiques (V), sauf lorsque les mots traités figurent dans des exemples ou dans des phrases (uoui, uxorem).

mot-vedette dans une expression

<

vient de

>

a donné

=

peut se traduire par / a le même sens que

ne peut se traduire par / na pas le même sens que

/

ou (variante) ; et

(!)

hypothèse, question, correction ou avertissement donnés par H. E. à propos du mot

mots et exemples latins

abbreuiare : 153

absente/absentibus nobis (Pl., Ter.) : 390

absoluere : 87, 397

abstinere : 162

abundo : 169

accessus febris : 97, 214

accidens/accidentia : 87 ; 240-241

acclarassis corr. de ac clara sint (!) : xii

accommodare aurem/aures : 52, 150

accredere / ac credere (!) (Hor.) ; accredidisse (Col.) : 155

accurrere : 161

accusare : 87

Acheruns, Acherunticus : 373

Achilles causae : 85-86

actio : personalis / in personam ; in rem ; criminalis / criminosam (!) / ciuilis / petitoria : 67-68

actor : 68

addo : 168

adducere frena / habenas (Cic.) : 235, 236

ademptum (!) : adeptum corr. (Liv.) :

756

xi-xii ; adempta (!) : adeptam corr. (Cic.) xii

adeptum corr. (Liv.) : xi-xii ; adepti (!) : adeptam corr. (Cic.) xii

adhamare (Cic.) : 191

adiuro = adiuuero (Enn.) : 397

adjectifs en : abilis, ilis : 117, 306, 393 ; ibilis 115-118, 308 ; osus 119, 121, 308, 309 ; préfixés de in- : 117, 118, 310-311

admirabilitas : 280

admirabiliter (Cic.) : 280

adverbes préfixés de in- : 280, 281, 282, 283

aduocatus : 67

aequanimiter : 281

aetas : bona (Cic., Ov.) : 106, 109 ; deterior (Pl.) 106 ; grandior (Cic., Ov.) 114

aeuus : 395

affabilis : 306, 310

affabiliter : 280

affectio : 76 ; erga foetum – (Plin.) 300

afferre nuntium : 221

afformidare = formidare : 397

agasones (Fest.) : 335

agedum = ἄγε δ : 392

agere : quò hinc te -is ? (Ter.) : 135-136 / (Pl.) 389 ; tardos & tristes dici se – (Don.) 135-136 ; bellum = facere bellum 223

agilis : 307

agoranomus : 399

ah : 294

Aín tu : 371

alauda : 102

aliae (dat. au lieu de alii) : 395

allegare incompetentiam iudicis : 67, 151

almyralius : 328

alosa : 102

ambitiosus : 310

amentorum : 379

amicabilis (Ulp.) : 76, 392 ; compositio / affectionem amicabilem (Pand.) ; operam amicabilem (Pl.) 76

amicalem : 76

amittere/amisisit gratiam : 217, 220, 221

amouere se : te hinc amoue (Ter.) : 135

amphimallon, amphimalla : 356-357

amphitapa : 357

amplectentem redamplecti : 179

amplificare : 196

amplius : quid amplius uis (Hor.) / uultis (Cic.) : 275

anceps : 44-46 ; (Fest.) 46 ; < caput 46, 49 ; formé par analogie de biceps et triceps 49

ancilla : 103, 350

angelus/angelorum/angelis : 315-316, 319, 322

annuntiare : 152

ansatum incedere (Pl.) : 17-18

ante annum : 344

anteeo/antideo/antedeo (Pl.) : 170

apertus (de homine) : 240

apostolus : 322

apotheca : 317

apothecarius : 316

applaudere alicui : 146

applicare emplastrum / cataplasma / aliquid stomacho : vi, 130 ; animum / se ad aliquid (Cic.) 130

apportare ; quod nuntium apportas ? quid apportas ? (Ter.) : 151, 221 ; damnum 151 ; se in aliquem locum 135, 151-152 (Acc.)

apprendere/apprehendere : 188

appretiare : 340

approbare : 150

arbitrare : 397

archidiaconus : 323

archiepiscopus : 323

arepennis/arpennem (Col.) : 359-360

argentarius : 124 ; illicebrae argentariae ; argentarium auxilium 125 ; argentaria cura (Ter.) / inopia 126, 393

argutus : 310

arista : 104

arrha : 312 ; arrhabo (Pl.) 312

articulosè pacisci (!) : 38, 40 ; conditiones articulosas (!) 38, 40 ; articulata partitio (Quint.) 40

757

articulus : 26, 37, 38, 40

artificiosè : 282

aruipendium (Gloss. D.) : 360

aruus : 386, 394-395

ascia : 89

asinarius : 122, 384 ; asinaria (fabula) 384

aspectabam : 378

assectator (Quint.) : 360-361

assiduus : 395

assistere : 163

astare = stare : 397

astutè facere : 274

attigissent extremis digitis (Cic.) : 233

attonitum reddere : 351

auarè facere : 274

audientiam facere (Liv., Her., Pl., Cic.) : 203, 301-303

audire : audiui dicere/dici (Varr., Cic.) : 228 ; auditus est magno silentio (Cic.) 303

aueo = habeo : 226, 227

auferre : 129-130 ; aufer te domum (Pl.) 134 / aufer te hinc (Ter.) 135

augere : 154

augmentare : 154

augmentum : 154

auis tarda : 334

aurarium negotium (Pl.) : 126, 393

aurata : 102

auris/auricula : aurem commodare alicui : 51 ; commodare aures ≠ prester les oreilles (!) ; aurem/aures accommodare (Claud.) ; patientem accommodet aurem (!) (Hor.) > commodet aurem ; aures : arrigere / claudere – ueritati/radere 52 ; uellere / peruellere aurem 52-53 ; abit demissis auriculis 53 ; dicere in aurem ; uenit hoc ad aures meas ; sufflare in aurem alicuius (Pl. ?) 54

aurosus : 120

Ausonia = Italia : 3

authenticus : 80-81

baptismus : 316

barbari = Romains ou Latins : 399

barbarica lex = loi romaine : 399

baro = ἀνρ = mari : 338

basiare : 183

batuere = Gallica uoce (i.e. Battre) : 11, 340

bene : 257-268 ; + adjectif : literae – longae/sermonem – longum (Cic.) 257-258 ; cum – magna caterua (Cic.) ; inermes – multos (As. Poll.) / robustus (Cic.) / fortis 258 / firmum (Cic.) / peritus (Cic.) / doctus (Pl.) / nummatum (Hor., Cic.) 259 ; + adverbe : mane (Cic.) 259 ; + participe : comitatus (Cic.) 259, 271 / factum (Pl., Ter.) 259 / homo – natus 260, 271 / – nata (Hor.) 260 ; + verbe : uelle alicui 260, 272 / cupere alicui 260 ; + quum : quum – iuraui (Tibull.) 261 / deuoui (Ov.) / quum – uir traxit uultum (Ov.) 262 ; = ualde 262, 266, 267, 268 ; = opposition, concession 262-263 : ut iam seruaris – corpus (Ov.) / quum – uitaris (Ov.) 262 / quum – seruasses, ut – uerba darem (Ov.) 263 ; promittere/promittant 263, 264 (Cic.) ; promittis multa ex multis (Pl.) 264 ; si – promittent (Ov.) 264 ; scit – = scit (Ov.) 265 / si – te noui / nouimus (Hor., Ov.) 266 ; emere = carè emere (Mart.) 268 ; uestitus/nupta 271 ; audire 273 ; esse 388

Bene pol (!) (Pl.) : 368

beneuolens : 272

beneuolentia : 260, 272

beneuolus : 272

benignitatem = eleemosyna : 315

benna (Fest., Varr.) : 358

berbix/berbex : 341

Bibesia (Pl.) : 399

biceps, triceps : biceph (!), triceph (!) < δκεφ, τρκεφ : 44, 49

biennium : est quum (Pl.) / aut triennium est quum (Cic.) ; praeteriit quum (Cic.) ; est ex quo obiit (!) ; ante – obiit (!) : 277, 288

bifarius < διφσιος : 49

bifurcus : 89

bigamus/digamus : 320

758

bis : 319-321

bissaccus : 320-321

blasphemare : 318-319

blasphemator : 319

blasphemia : 319

blasphemus : 319

boletus : 350

bona mobilia = biens meubles : 70

bonus : habere bonum animum / bona pax / bona uerba / bonum furem / furum optime (Catul.) : 15 ; bonae fidei 84 ; bonum animum 106 ; fur 106, 109 ; bona verba 106, 107-108, 111 ; bona pax 106 ; uultus (Ov.) / bono uultu aspicere (Pl. Jun.) 106, 108 ; color (Ov.) 106, 111 ; bona aetas (Pl., Cic., Varr.) 106, 109, 111 ; bonam gratiam habere 107, 108 ; bona librorum copia (Hor.) ; bona pars (Cic., Hor.) ; in bonam partem accipere ; bona memoria / spes / causa 107 ; fama 107, 112 ; bonum diem (Ov.) / lucem bonam (Ov.) 107 ; bone uir / O bone (Hor.) 108 ; bonus, bona = âgé(e) : bonos patres (Hor.), bona foemina (Pl., Cat.) 108-109 ; = habile : poeta/orator/medicus 109, 112 ; gladiator/sutor 109 ; esse bonum alicui / in aliquem109-110 ; bello 110, 112 ; habitus 110 ; bona forma (Pl.) 111 ; bonus uir = homme de bien (Cic.) 110-111 ; bonum carmen / bonus uersus 112 ; cibus 112 ; melius + inf. 113 ; bonum uelle / cupere alicui 260

bos = Ἰταλὸς : 3

braccas/bracchas : 102 ; braccae 360

braccata : Gallia : 360

breue/breuis : 85

brocardicam materiam : 77

bucca = os ; in buccam uenerit : 56

buccea/buccella = bouchée : 56

bulga : 10, (Lucil., Fest., Non.) : 353-354

caballicare : 340

caballus : 10-11, 339-340

cacare : 10

cadetum/caudetum (Col.) : 359-360

cadus : 88

caecum cubiculum (Varr.) : 310

calcar/calcaria admouere/adhibere : 236

calceos detrahere : 185, 192

calcitrare = recalcitrare : 180

caligarius : 123

callidus : 310

calumniam : 87

calumniari : 87

cambio, -psi, -pso (Prisc.) : 348-349

cameli dromadas/dossuarii : 99

camera : 336

camerare = curuare : 337

canthus (Quint.) : 362

capital/capitale : 23 ; capital facinus / crimen = crime capital 26-27

capitalis : 25 ; capital/capitale 26-27 ; capital facinus / crimen = crime capital 23, 26-27

capitaneus : 25

capitatio (Dig.) : 30

capitati caules : 27 ; capitatum clauum 32

capitellum/capitulum = chapiteau : 28 ; capitulum = chapitre (!) (Cic.) 38

capitium/caputium : 8

capito (Pl.) : 32-33, 191

capitosus (!) : 33

capitulatim : pacisci (Plin. Jun.) : 38-39 ; attingam (Plin.) 40

capitulum (!) (Cic.) : xiii, 38 ; = chapitre (!), point ou article (Cic.) 28, 29

capo : = chapon : 102

caprarius : 341

caput : 23-49 ; = capital ou fortune 23, 25, (Plin.) 27 ; = teste/test 25 ; = chef, κεφ. 25, 35, 44 ; a capite ad pedes ; capitaneus 25 ; caput regni = ville capitale 27, 37 ; caput classis 27 ; nec caput nec pes (Pl., Cic.) ; capita alliorum et coeparum = testes daulx et doignons 31 ; claui caput (Varr.) 32 ; capita = chapitres, articles ou points 28, 38, 39 ; primum caput = le premier article ou point ; le principal point 41-43 ; capita = personnes : in capita = par teste 30 ; 759quot capita, tot sensus (Ter.) 30-31 ; caput = vie (Cic.) : agitur … de tuo capite 31 ; capita plebis (Liv.) ; capita = primores (Liv.) ; capita rerum (Liv.) / esse caput rei cuipiam faciendae (Pl.) 36 ; caput literarum = la substance de la lettre 41 ; quod caput est = le plus important 42-43 ; ad capita rerum peruenias (Pl.) = venez au point ; rumor is sine capite manauit 43 ; caput fluminis = bouche dun fleuve = στμα 43 ; capitum pro captum (!) 47 ; caput < κρα (Fest.) 49 ; turpe caput (Virg.) 127

carbonarius : 123

carcer : 103, 350

carere : febri/quartana/malo (Cic.) ; cares febri / febris caret te : 213 ; caruítne febris te (Pl.) ; morbo 214

carmen : 112, 189, 344, 351

carminare (!) : 188

carpentarius : 9, 121

carrucam : 340, 344

carrum : 344 ; carrus 358 ; < mot gaulois 361

casnar (Quint., Fest.) : 360-361

castellum : 89

castigare : 87, 149, 397

castimonia ; castimonialis (Aug., Cod. Just.) : 324

casus : in eo/hoc casu : 70, 229 ; (Col.) 230 ; = accidentia 241

catelli = γαλεοὶ : 337, 338

catus = αἴλουρος : 337-338 ; < cat, chat (!) 361

cauda subiecta in utero (Virg.) : 53-54 ; = colonne dune armée 102

caudetum/cadetum (Col.) : 359-360

caules : 27

caunaca : 356

cautela : ad cautelam iurisconsultorum : 77

cellarium : 126

ceps (ceph (!) < κεφ (κεφαλ) : 44 ; = chef 45 ; < capio 46-47, 49 ; < caput/κεφ 49

cerebrosus : 191

cerebrum omnem : 386

certitudo : 312

ceruical/ceruicale : 26

ceruicosum : 33

chartae : 85, 345

chartularii : 345

cingere : 91, 173

citare : 79, 304

ciuilis : actio : 68 ; = urbanus 114

clamatio est corr. de clamitas : 386

clamitas (!) : 386

clamore repugnare/refragari : 180

clara sint (!) / acclarassis corr. : xiii

claudere aures : 52 ; oculos 56 ; + composé recludere : 174

clausus = reclusus (Just.) : 174-175

clauem/clauiculam : 93

clauum : 32

clemens : 310

cloppus : 338

cludere/claudere : 351

cogitans : antonyme de incogitans (!) : 311

cognitorem : 67

cohors : 88

coire = monopoler : 326 ; = conspirare (Tert.) 326-327

coitio : 326

colei : 322

collare s. m. = collier : 86

collare : v. : 167

collecta (Varr., Cic.) : 301

colludendo (Dig.) : 301 ; colludere 304

collum : 183

collusio (Ulp., Cic.) / per collusionem / utendo collusione : 301, 303, 304

collusoriè : 301

colorare : métaphor. (Lact., Val. Max.) : 145

color bonus : 106 : bonum et malum 111 ; probus 113 ; colorem = métaphor. 145

comarchus : 399

combennones (Fest.) : 358

commodare aurem alicui : 52

compellere : 80

complere : 186

complices (!) (Cic.) = complices (fr.) : xiv

componere : 68

760

compositio (accord, capitulation) : 39, 68, 76, (Caes., Cic.) 299

comprehensibilis (Cic.) : 115, 116, 118

comprendere/comprehendere : 188

compromittere ; compromissum : 80

compulsoriales literae : 80

concacare : 10

concastigare = castigare : 397

concessare = cessare : 397

concipere : 162

concordare : 150

concorditer : 280

condemnare : 87

conditione, ea : 229

condonare = donare : 397

conducere = prodesse = duire : hoc mihi -it : 163

conducibile = duisable : 163

confiscare (Dig., Suet.) : 304

conforire aliquem : 10

confossiorem soricina naenia : 393

confugium : 157

confuto : 187

congelabilis : 311

coniectura : 154

coniecturare = coniicere : 154

coniunctè/coniunctim : 283

considerans antonyme de inconsiderans (!) : 311

consideratus : 238-239 ; ≠ consideré 239

consiliarium regis : (Cic.) : 123, 124 ; consiliaros parlamenti (!) / curiae / in curia 124

consiliosus (M. Cat., Gell.) : 309

consistere : 163

conspirare : 326-327

conspiratio : facere conspirationem : 201 ; (Tert.) 326-327

constringere ; necessitate -ictus : 352

consuadere = suadere : 397

contemplare : 396

contemptim : 283 ; contemptè 284

contentiosus : 120

continenti, in & ex (en un mot : incontinenti, excontinenti) : 276

continere : 162

contractus : 68 ; conditionalis/purus 69 ; bonae fidei 84 ; usurarius 125

contrahere : 68

contrauenire : contraueniret, eris (!) corr. en contra ueniret, contra ueneris (Cic.) : 159

contristare (Virg.) : 148

conualesco : 157

conuenientia : 159

conuenire/conueniri : 77-78, 158, 304 ; aetatem aliam aliud factum conuenit (Pl.) 398

conuincere : 87

conuolare ad secundas nuptias : 341

cophinus : 88

cor acre : 390

corbis : 88

cordolium : 395

cordum/chordum : 9

coriarius : 123

corium : in tuo corio esse nolim : 65 ; meum corium tuo permutare nollem 66 ; de alieno corio ludere, de alieno corio cuipiam satisfacere 65 ; de(te)gere corium de tergo 65, 380

correctè : 282

correctus : 282

corrigere mores : 200

corrigia : 335-336

corripere = taxare : 148-149

corrumpere adulescentem (Pl.) ; iudicem : 146

corruptibilis (!) : 116

corruptio : corruptioni obnoxius / non obnoxius / sentiens ; corruptionis expers / nescius : 117

cortem/chortem/cohors : 88

cotam/crocotam uestem : 8, 100

craticula : 347

cremium (Col., Vulg.) : 336

cremor = creme : 10

crena : 347

crescere : 187

crimen : capital(e) : 27 ; 87 ; incurrere in crimen 162

criminantem recriminari : 179

761

cruciabilitas/cruciabilitates : 393

cubare : 171-172 ; 177, 178

culpa : est in – = il est coupable : 342

culpabilis : 342

cupam : 8

cupillum : 338

curare : curarem rebus publicis (Pl.) : 398

curatio est + dat. : 386

currere + composés : 161

curuare : 337

curuus : 336

d (infixe) : 168-170

damnas = damnatus : 27, 77

dare : spem/postestatem : 203-204 ; audaciam/animos/spiritus/consilium 204 ; ueniam 216, 217 ; dato excruciatum (!) / excruciandum corr. 388

de prép. : die (Pl., Cic.) / nocte (Cic., Hor.) ; summo loco ; quid me – drachma facere uis ? (Pl.) : 246 ; argento (Pl.) 247 ; de = ex : audiui – parente meo (Cic.) ; emi – illo (Pl.) ; duro est ultima ferro (Ov.) ; de + abl. = gen: memento – palla (Pl.) ; judex/arbiterlite (Ov.) ; puellas – rupe Caucasea (Ov.) ; sunt – genere eodem (Cic.) ; caetera – genere hoc (Hor., Lucr.) ; amo te – hac re ; ridere/flerealiqua re ; – haeresi Vestorina & – Pherionum more risisse (Cic.) 247-248 ; flere – morte alicuius (Cic.) ; mirari – aliqua re 248

de-/des-/dis-, préfixes verbaux : 183 ; de-, ex-, préfixes à valeur intensive 190

deamo : 190

dearmare : 185, 189

deartuare : 184

deastricolas : 316

deastros : 316

debitio (Cic., Gell.) : 300-301

decapitare : 25-26, 184

decarminare (!) : 188

decet + datif : nostro generi non – (Pl.) : 385

decidere : 68

decipere : 162 ; = séduire 163

decisio : 68

decollare (= de collo deponere) : decolles caue (Caec.) : 153 ; – = decoller, decapiter 25, 26, 86, (Suet., Fen.) 184

decrepitus : 373

decrescere : 187

dediscere : 187

dedolere : 187

deducere de summa : 163

defatigo : 190

defensor : 68

deferre : 87 ; honorem 216

deflorare : 187

deflorescere : 187

defraudo : 190

degere (cf. detegere) : degitur : 64-65 ; degetur 63-65

deglutinare : 186, 191

deglutire : 351

degrandinat : 190

degrauo : 190

degulare : 351

dehaurire : 185

dehortari : 186

deieiunare (!) : 188

deincipem, deinceps : 47 : -ceps < capio non de caput ; < qui deinde cepit / proximè quemque captum (Fest.) ; = proximum quemque capitum (!) ; = gradatim, & quasi per singula capita (!) 47

deinflare, se (!) : 188

deiungere : 184

delere memoriam alicuius rei : 231

deliberare : 217

deliberationem habere : 217

delongè : 276

demarchus : 399

deonerare : 185

depalmare : 342

deplere : 186

deprocul (Pl.) : 276

desaeuire = ualde saeuire (Hor., Virg.) : 190

deses : 309

desiderare/redesiderare : 179-180

762

desidiabulum : 394

desidiosus : 309

desistere : 163

despoliare : 184

despumare : 189

desquamare : 189

detegetur : 64, 380

detendere : 184 ; tabernacula (Caes., Liv.) 185

deterior aetas (Cic.) : 106

determinare : 150

detinere : hoc me/te detinet (Cic.) ; detineri morbo : 134 ; 162

detumere : 187-188

deturgere : 187-188

deuenire : -it ad maturitatem ; -it in morbum : 158

deuirginare (Valla) : 190

deuiscare : 192

deuita (St Paul) : 153

diaconus : 322

diaeta : 97

dicassis = dicax sis : 397

dicax sis corr. de dicassis (!) : 397

dico tibi = λγω σε : 400

difficile/difficulter/difficiliter : 281 ; ad credendum (Lucr.) 16-17, 22, 228 ; ad eloquendum (Cic.) ; perdifficilis res ad iudicandum (Cic.) 16 ; dictu/factu 16-17

dignum habeo / dignum arbitror = ἀξιῶ : 400

Dii immortales mercimonii lepidi ! : 400

diligens : 310

diminuere/deminuere : 185-186

dirumpere/disrumpere : 185

dis = de/des : 185

discalceare : 185 ; discalceatus 185, 192

discaligatus : 192

discere : 187, 188

discingere : 173, 185

disciplinosus (M. Cat., Gell.) : 309

disconuenientiam : 159

disconuenire : disconuenit inter nos (Hor.) : 159

discordare : 150, 185

discordiosus : 308, (Sall.) 309

discorditer : 280

discors : 309

discrimen facere/ponere/statuere : 204

disiunctè/disiunctim : 283

disiungere : 184

dispendere = impendere : 12 ; dispendite (Non.) = écartelez 381

dispendium : 12

dispennere : 381

displicere : 185

dispoliabulum : 394

dispoliare : 184

dissoluere : 185

dissolutus : 239

diu est quum / ex quo (Pl.) : 276-277

diuidiae corr. de diuitiae/diuiduae (!) (Pl.) : 376 ; diuidia 395

diuiduè (!) : 376

diuinare : 149

diuinum : 149

diuitiae (Pl.) (!) corr. en diuidiae : 376 ; plus diuitiarum 255-256

dixo : 397

docilis : 280

docilitas : 280

dociliter : 280

dolabra : 89

dolare : 89

dolent = d + olent (Pl.) : 169

dolorificus : 121

dolorosus : 121

dorsus : 386, 394-395

dossuarii : 99

dromadas : 99

dubiosus : 119

ducere + composés = duire + composés : 162-163 ; bellum (Virg.) 222, 224 ; = extrahere/protrahere bellum (Cic., Serv.) 222 ; muros (Virg.) 223 ; educere molem (Virg.) 223 ; in longum 224 ; = minare 334

dulciter (Plin. Jun., Cic.) : 282

dum, suffixe : 392

duplex (métaph.) ; duplicis Vlyssei (Hor.) : 310

763

durae ceruicis homo : 33 ; durae frontis 51 ; durum capitonem (Pl.) 191 ; durus métaphor. 310

durare : hoc diu / longùm / in longum -bit (Stat.) ; – nequeo in aedibus / non queo – (Pl.) : 15, 141 ; non hîc – quisquam potest (Ter.) 142 ; nequeo – quin ego herum accusem meum (Pl.) 142 ; – = endurer (Virg.) 351

durè/duriter (Don.) : 282

e (ex) préfixe = fr. de/des : 183

eapse, eampse : 392

ecce adv. joint à un dém. : eccillam/eccistam/eccos : 371-372

edormiscere : 189

efficaciter : 280

egomet : 392

eho : 294

ei = selon lui : 245

eleemosyna : 315, 322

elegans : 310

eleuare = deprimere (Pl.) : 130

emaculare : 189

emancipare 80, 304

emancipatio : 80

enodabilis : 311

enodare : 172

epiikia : 84

epiikizare/epicaizare : 84

epilogus : 313

episcopus : 322

eradicare189

eripere uitam = euitare (Enn.) : 153

erugare : 189

essedum : Belgica -a (Virg.) ; Britanna -a (Prop.) : 358

ethnicus : 316

euaginare : 189

euincire = uincire (Tac.) : 172-173 ; euinctus (Tac., Virg., Ov.) 173

euiscerare : 189

euitare = uitam eripere (Enn.) : 153

euocadum = euoca + dum (Pl.) : 392

euoluere : 351

ex (e) préfixe = fr. de/des : 183

exagitare (Cic.) 175

exaltare = sens propre (Col.) ; fig. (Vulg.) : 153

exarmare : 185, 189

excantare : 189

exceptare : 162

excepto : quòd (Plin. Jun., Quint., Ov., Hor.) : 291 ; si (Quint.) 292

excerebratus : 191

excipere : 162

excludere : 351

exclusissimus : 393

excontinenti (Ulp.) : 276

excruciandum corr. de dato excruciatum : 388

excruciatum (!) : 388

exebriare : 190-191

exenterare : 189

exhamare : 191

exhaurire : 185

exhortari : 186

exonerare : 185

exoniare ; -atos : 83

exorbitans : 342

exorem corr. de uxorem (!) : 377

expandere : 381

expectabam (!) : 378

expers : 396

explanatè : 282

explere : 186

exploratè/exploratò : 283

expugnassere = expugnaturum esse : 397

exsomnis : 191

exta : 345

exterminare : 150

extinguere : – memoriam/rumorem (Cic.) / famam (Liv.) ; formam (Ter.) ; furorem / bellum (Cic.) / furorem belli : 231

extraneus (!) = ἐθνικς, ethnicus : 316

extraordinarius : 306

exultare = βραβευτω (Saint Paul) : 327

exundo : 169

faba : in te haec cudetur : 64

764

faber : 121-122

fabula de asinario mercatore : 384

facem (acc. de fax) : 232

facere : pausam : 4-5, 388 ; + composés 192-198 ; expressions : officium 199, 200 ; finem/mentionem (Cic.)/pacem/inducias 200-201 ; bellum (Cic.) 201, 223 ; seditionem/conspirationem/turbas/motus/concitationes/lites (Ter.) 201 ; iniuriam / plagam / uulnus / caedem / magnam stragem / sanguinem (Liv.) 201 ; metum (Ov.)/timorem/formidinem/terrorem/pauorem (Liv.) 201-202 ; impensam/sumptum/quaestum/lucrum/mercaturam/messem/uindemiam 202 ; iacturam 202-205 ; uela/iter/uestigium (Cic.) 202-203 ; audientiam 203, 302-303 ; silentium/spem 203 ; facultatem/ius 204 ; potestatem 204, 303 ; audaciam / animos / spiritus / consilium / gratiam / modum / discrimen / in ambiguo (Plin.) 204 ; promissum 204-205 ; damnum ; inuidiam 205 ; ne longum facias/facito/faciam (Hor.) / non faciam longius (Cic.) ; facit totum (Ulp.) ; infamem (Ter.) ; laetum faciam illum / eos laetantes faciam (Pl.) ; gloriosum se facere / facere se facetum (Pl.) 206 ; au lieu de répéter un verbe : = discernere (Quint.) ; = seras (Varr.) 207-208 ; en grammaire (Quint.) 208-209 ; facito ut 228 ; + adv. : prudenter/sapienter/stultè (Pl.)/astutè/iniquè/perfidè/auarè 274 ; ferocem facis / ne te mihi ferocem facias (Pl.) 389 ; faxo 397

facetosus (!) (Niz.) = facetus : xiv

factio : 326-327, 395

factiosus : 326, 395

factus, a, um : rem factam habet (Mart.) : 219 ; factis (!) corr. en factus ; factum est (!) corr. en factu est 388

facultas : facere facultatem : 204 / facultates (Cic.) 305

facundiosus/facundus : 309

fallaciosus (Gell.) / fallax : 119

fallax : 119

falsare : 304

falsarius (Suet.) : 305-306

fama tenet : 145

fastidit mei (Pl.) : 398

febrim exquisitam : 98 ; habere/carere febrim ; cares febri = febris caret te 212-214

felis, felem : 337-338

ferientem referire : 179

ferramenta : 89

ferrarius (faber) : 121

ferre inoculis : 55 ; ferre se aliquò (Virg.) / obuiam sese ferre alicui (Cic.) 135

ferricrepidinae insulae (Pl.) : 399

fideliter : 280

finis : facere/imponere finem : 200-201 ; eo fine / ea fini (Gell.) ; ad quem finem (Cic.) 229

fiscum : 304

flexuosus : 308

florescere : 187

floret aetate : 146

focile maius/minus : 93

folliculum : 350

fomentare = fouere : 154

fomentum : 154

forceps ; tenaci -ipe : 105

forfex : 105

foria (in liquidi stercoris significatione) : 10, 339

foriolus : 10

formam (soleae) : 102

formago : 334

formula, -ae : 73

formularius ; formularium : 73

fornicari : palmam – (Plin.) : 336

fornicationem (Sen.) : 336

fornix ; in -ce (Hor.) : 336

fortificare : 196, 198

fortiter : adstringere/adstringite ad columnam (Pl.) : 253-254

fouere = fomentare : 154

frenum, frena : laxare/dare frena : 234-235 ; mordere frenum (Brut., Cic.) 234 ; 765(Érasme, Stat.) 234-235 ; frena adducere ; frenis compescere/coercere/iniicere 235

frigorificus (Gell.) : 121, 196

frons : in frontem ; a fronte ; frontem contrahere/caperare/obducere/corrugare : 50-51 ; frontem amisit / frons illi periit ; durae frontis ; frons aeneus ; frons mollis 51

frui + acc. : 398

fugere : 176

fundus mendax : 116

fungi + acc. : 398

fur : bonum furem (Cat.) : 106, 109 ; thesaurarii fures (Pl.) 126, 393

furca/furcae : 89-90, 91, 93

furcatus : 90

furcilla/furcilles (Fest.) : 90, 93

furcula : 93

furnarius : 123

Fustitudinae ferricrepidinae insulae (Pl.) : 399

futo : 187

gannacam/gaunacumma/caunaca : 356

genios = angelos : 316

genitalia : 93

gerere curam : 216

gestare in oculis : 55

glorificare : 198

gloriosus : 308

glutinare : 186, 192

gnari rei (!) (Pl.) : 383 ; gnarus est (!) (Pl.) 383 ; gnarures corr. de gnarus est (!) ; gnaruris, gnarurisuo 382-383 ; gnarurat (Gloss. D.) 382 ; gnarurem (Gloss. D.) 382

gnatus (!) corr. en natus : 387

Graecè : scire : 274

Graecum : 3

granarium : 88, 126, 347

grandire (Pl.) : 12, 153

grandis : 12 ; grande malum (Hor.) / caput (Ov.) / cubiculum (Cic.) / pecunia ; grandia membra (Ov.) / ossa (Virg.) ; grandis/grandior aetas (Ov., Cic.) 114

granum : 347

gratia : bonam gratiam habere = scavoir bon gré : 107-108 ; petere/facere gratiam 205, 220 ; gratiam amittere/amisit 217, perdit/perdidit 220, 221 ; gratiam habet 220 ; ponere in gratia ; in gratia esse 249 ; gratiae debitio (Cic.) 301

gratiosus (Cic.) : 308

gratis adv. : 257

gurdos (Quint.) : 362

gustare : 232 ; philosophiam / physiologiam / primis labris / primoribus labris (Cic.) 233 ; de aliqua re / de sene (Hor.) 233, 248

gutturem, masc., au lieu de guttur, n. (Pl.) : 386, 395

ha : 294

habere : bonum animum : 15 ; habet (Ter.) = qui percussus sit (Don.) ; hoc habet (Virg.) 143 ; expressions 212-220 ; morbum/febrim (Mart., Cic.)/dolorem (Cic., Quint.)/malum (Pl.) 212-214 ; + accusatifs : spem/consuetudinem/morem/occasionem/excusationem/tempus/otium/spatium/opinionem/uoluntatem/uictoriam/molestiam/odium/inimicitias/maritum/uxorem 215 ; curam / annos triginta / honorem / ueniam 216-217 ; gratiam 217, 220 / deliberationem (Cic.) 217 / potestatem 220 ; in sua potestate 218, 220 / in seruitute (Pl.) / in matrimonio (Cic.) / in armis / in honore / in cura (Plin.) / in custodia (Liv.) ; habere pro hoste 218 ; habeo tibi res solutas (Pl.) / rem factam habet (Mart.) 219 / habeo dictum / effectum (Pl., Cic., Caes., Mart., Liv.) 218-219, 224-225 ; habere pacta = pacisci, prés. (!) (Liv.) 219, 225 ; bellum susceptum (Cic.) 225 ; + inf. ou gér. 225-227 : habebam mandare (Ov.) 225 ; dicere (Cic.) 224-225 ; An melius quis habet suadere ? (Hor.) 225 ; habeo polliceri (Cic.) 226 ; conuenire habeeo 766(Cic.) ; audire habeo (Cic.) 226 ; quid aliud habeo quàm… precari ? (Suet.) 226 ; habeo hoc impetrandum 227 ; habeo mittendos legatos 227 ; ecquid habet aceti in pectore 390

habilis : 270, 307

habitio (Gell.) : 300-301

habitus : bonus : 110 ; = habit (Liv., Quint., Plin. Jun.) / habitu uestis (Virg.) 303

hebetatus : hebetatum/hebetem : 239

heri sero : 344

hermes : 100

hermopolium : 386

heteromallon : 357

heus : 294

hicce/huiusce/hiccine : 392

homo : meus (Cic.) ; alloquutus sum hominem ; iuuenis homo / adolescens homo (Pl.) : 13-14

honorabilis (Liv.) : 115-117

honorantem redhonorare : 179

honoratus : 117

honorificus : 196

hospes : 18

hostis = hospes ; = peregrinum (Cic.) : 18

huiusce : 392

hypocrita : 315, 322

iam beas (!) corr. en lamberas : 381

idiota (Cic.) : 312

idolatris : 316

idolis, idolorum : 316

ieiunare : 188

ignarus est harum rerum : 241

ignauus : 270

ignorabilis : 392

ignoranter : 280

ignorat has res : 241

ille : illi = selon lui : 245 ; = insistance 398

im, suffixe adverbial : 283

imbecillè/imbecilliter (Cic.) / imbecillius : 282

immiscere (se) : 129

immisericorditer : 280

immissis habenis (Virg.) : 236

immoderatus : 238

immundé : 283

impendere = dispendere : 12

imperspicuè : 283

imperterritè : 283

imperturbaté : 282

impetrabilis : 392

implacabiliter : 280

implere : 186

imponere inimicis silentium : 57 ; finem 201

impossibilis, e (Quint.) : 118

impransus : 271

improbus : 112-114 : improba merx (Pl.) ; improbos nummos 113 ; improbum panem 113 / improbi panis (Mart.) 114

impromptè : 283

impromptus : 310

improuidus : 270

improuisò/improuisè : 283

in, prép. : 248-251 : in me est 248-249 ; in me situm est ; in spe (Cic.) / metu (Pl., Ter.) / dubio/periculo/discrimine ; gratia/honore/fama (Tac.) 249 ; in breui dicere (Quint.) ; priuato/publico (Liv.) / secreto (Liv., Caes.) / occulto (Caes.) 250 ; in crepidis / tunica 250-251

in, préfixe négatif adj. et adv. : 270

inaccessibilis (!) corr. en inaccessus : 117

inaccessus : 117

inaestimabilis : 117

inaffabilis : 310

inamabiliter : 281

inambitiose : 283

inambitiosus : 310

inani spe pascere : 55

inaniter (Cic., Hor., Ov.) : 282

inargutus : 310

inartificiosé : 282

incallidus : 310

incantare : 189, 351

incautus : 270

incendere : 232

incendia belli (Virg.) : 231

incendiarius : 232

767

incertitudo (Cic.) : 312

inciens : incientem foeminam : 8

inclemens : 310

incogitabilis : 392

incogitans : 311

incomis : 270

incomitatus : 271

incommodare : 150

incomparabilis : 117

incompertus : 311

incomprehensibile : 116

inconcubinatam / in concubinatum : 387

incongelabilis : mare omne incongelabile (Gell.) : 307, 311

incongruens/incongruus : 311

inconniuens : 311

inconscius : 311

inconsiderans : 311

inconsideratus : 238-239

inconspicuus : 311

inconsuetus : 311

incontaminatus : 311

incontinenti (Ulp.) : 276

inconueniens : 311

incorrectè : 282

incorrectus : 282

incorruptibilis/incorruptus/incorrupta (Plin.) : 116-117

inculpabilis (Vulg.) : 342

incurrere : 161 ; in odium / in crimen 162

incustoditam urbem : 271

indesinenter : 280

indiligens : 310

indocilis : 280

indocilitas : 280

indociliter : 280

inducere : 163

industriae : 393

inebriare : 191

inelegans : 310

inenarrabilis : 117

inenodabilis (Cic.) : 311

inequitabilis : 117

inexplanaté : 282

inexplicabilis : 117

inextinctus : 117 ; inextinctum nomen (Ov.) 231

inextinguibilis : 117

inferre se = ingerere (Cic.) : 129

infideliter : 280

infortunium : 87

infringere ; legem : 146

ingenium : 350

ingerere (Cic.) : 128-129

inglutinare : 191

inglutire : 351

ingratus : 272

ingulare : 351

inhabilis : 270

inhospitaliter : 280

inhumanè/inhumaniter (Cic.) : 282

iniquè facere : 274

iniquiore (Pl.) : 400

iniucundo : 272

innoxiè : 283

inopinatè/inopinatò (Liv.) : 283

inopiosae = inopes : 389

inquietare : 148

insanabiliter : 281

insatiabiliter : 280

insatietates : 393

insaturabiliter (Cic.) : 280

inscitus : 270, 310

insensatus (Vulg., Firm.) : 239

insensibilis : 116

insistere : 163

insolabiliter (Hor.) : 117, 280

insomnis : 191

instanter ; petere : 279

instauro : 157

instrenuus : 310

intemperatus : 238

intentio (Quint.) : 300

interanea : 345

interpellare : 304

interposita : persona – ; per personam -tam : 305

interritè : 283

interuenire : 158

768

intestina : 345

inthronizare : 330

intrudere : 129

intutum (Plin.) ; -am urbem (Liv.) : 271

inuenustus : 270

inuidia ≠ envie ; inuidiam facere ≠ faire envie (!) : 205

inuidiosus : 120, 309

inuidus : 309

inuiscare : 186, 192

inuisibilis : 116

inundo : 169

inuoluere : 351

inuentarium (Ulp.) : 69

inuolare : in alicuius bona : 340 ; = a uola manus 341

ipis, terminaison de gén. < capio : participis, municipis, mancipis : 48

ipsi = selon lui-même : 245

irremediabilis (Plin.) : 115-116

irremediabiliter : 281

irreparabiliter : 281

irreprehensibilis : 116-117

istic = in hoc loco : si – sis, aliter sentias (Ter.) : 230

isto = tuo : si in – sim loco (Pl.) : 230

Italia (origine du nom) : 3, 287-288

iterum = iteradum (Pl., Cic.) : 383, 392

iudex competens / legitimus / incompetens / non legitimus : 66-67 ; incompetentiam -icis 67 ; iudicum autoritatem corr. de iudicium (!) 210

iudicium (!) / corr. en iudicum : 210

iungere + composés : 184

iunix = jenisse (génisse) : 10

iuuencus (Hor.) : 348

iuuenis homo : 14 ; 348

laboriosus : 120 ; laboriosi corr. de laboriose (!) (Pl.) 388

lactare promissis : 55

laetamen : 195

laetas segetes (Virg.) : 194-195

laetificare : 192 ; cor hominis (Vulg.) ; terram laetificat (Cic.) 194-195 ; terra iniecta (Plin.) 195 ; 196, 198

laetificus, a : 194, 196 ; laetificas uites (Cic., Enn.) 195

lamberare, lamberas : 381 ; 395

lanceam (Varr., Gell.) : 362

lapidare : 86

largificus : 195

largus : 195

Latinè : scire : 274

latrones : 395

laxare frena / habenas (Virg.) : 234-236

legatarius : 69

legatum : 69

leporem < λπους : 2

leuare : se = surgere (Ov.) ; manus : 129-130 ; = auferre (Virg.) 129 ; = extollere 130 ; leuasso (Enn.) 397

libello citare : 79

libros : 72

ligare et composés : 172

lignarius faber : 121

limacem : 9

lingua : 59-63 ; mala 59 ; tenere linguam (Ov.) 60 ; 61

linguax (Gell.) : 61-62

lingulaca (Pl.) : 62-63

linteum : 344

locus : in tuo / in isto loco (Pl.) ; tempore & loco ; loco / in loco (Cic., Hor.) : 230

lotionem : 316

Lucinam : 377

lucius : 103-104 ; cf. luscius

luctificus : 121, 195

ludificare : 396

lunae dies : 344

lupus ceruarius : 122

luscius : 350 ; cf. lucius

machaera : 399

maestificus : 195

magis dulcius = μᾶλλον + comparatif : 400

magnanimiter : 281

magnanimum : 281

769

magni/maximi animi (Cic., Liv.) : 281

magnifacere (!)/-ficare corr. : xii, 193

magnificare : xii, 192-194, 197-198 ; seipsum (Ter.) 193 ; = pinguescere (Plin., Varr.) 193-194

magnificè efferre, se (Ter.) : 327

magnificus : 196

malè : dolatus : 89 ; uestitus (Cic.) = povrement 268, 271 ; uiuat filius (Pl.) = vivre povrement 268-269 ; pransus 269, 271 ; coenatus/paratus 269 ; + adjectifs 270-273 : cautus/prudens/prouidus/comis 269 ; uenustus/scitus/gnauus/habilis/tutum 270 ; comitatus 271 ; nupta 269, 271 ; natus/natos uersus (Hor.) ; uelle ; gratus 272 ; sanus/sana cicatrix (Ov.) 272-273 ; firma ; audire ; malè = ualde 273 ; formidare/timere/metuere alicui (Ter.) 274 ; formido 274, 400

maledicere : 181

maleuolens (Pl.) : 272

maleuolentia : 272

malitiosus : 120

malus, a, um : mala aetas = vieillesse (Pl.) : 106 ; 111-113 ; malus color (Ov.) ; mala uerba (Pl., Ov.) ; malam causam (Ov.) ; malam formam (Pl.) ; poeta/orator/medicus ; malum carmen (Hor.) ; malus uersus / mala fama / rumor (Hor.) ; + dat. : bello/militiae ; cibus/aper (Hor.) ; homo minimè malus 112 ; grande malum 114

manducare : 321

mane, adv. : bene mane (Cic.) : 259 ; a mane ad uesperam / summo mane 276

manus : 94 ; leuare manus 129 ; in manu mea est 248 ; a uola manus 341

manifestaria res : 393

mantelum : 331

mappam (Quint.) : 362

marculus/martulus : 9

maritatus, maritata 239

maritus, marita : Estne -us ? (Pl.) / marita : 240

martis dies : 344

martulus/marculus : 9

masticare : 321, 334

materiarius faber : 121

matricem : 92

me : apud : 244-245 ; mihi = selon moi : satis me pulchra es (Pl.) 245 ; = pleonasme 398

med = – + d : (Pl.) : 169-170, 391 ; medecum 391 ; mederga (Pl.) 169-170

medicina : 97

melius est + inf. : 113

membrosus : 20

membrum : 20

memoriam delere/obliterare/extinguere : 231

mendax : fundus (Hor.) : 116

mendicabulum (Pl.) : 394

mens : in mentem fuit (Pl., Gell.) : 385

mensarius : 124

meridies/medidies : 344

mertare (mersare) : 391

-met, suffixe de pronom : 392

metalla : 313

meus = illum possideo : 245

minare = agere ou ducere (Aus., Fest., Vulg.) : 222, 334-335

mirus, a, um : mirum quantum = nimium quantum : xiv ; magna mira / nimia mira 17

mirificus : 196

miserabilis : 306

misericorditer : 280

mittere : 182

moderatus, a, um : homo/quidpiam : 237 ; moderata ratio uitae (Cic.) 238 ; moderati (Cic.) 238

moderni (Prisc.) : 343

modius = muy : 347

modò : 277-279 ; = nunc (Pl., Quint.) 278 ; modò dolores … occipiunt (Ter.) ; Aduenis modó ? (Ter.) ; Difficilè inuenitur praesentis temporis (Don., Ps. Caper) 279

770

moles : 348

molestare (Modest., Dig.) : 147

mollis : 310

monachus/monacha : 323-324

monasterium : 323

monialis uirgo : 324

monstrare alicui = docere : 16 ; uiam 221

mordicibus (!) (Pl.) corr. en mordicitus et mordicus 387

mortarium : 92

mos : 101

mularius : 122

mulio : 122 ; -ionem 123

mundè : 283

muria : 101

mus : 93

musculus : 93

mustela : 102 ; mustellam, mustelli 337, 338

Myronis bucula (Aus.) : 335

natura = sexe féminin (Cic., Lucr.) : 21 ; 92

naturalia/naturale : 21

natus sum annos triginta : 216

nauarchis (gr. romanisé) = caput classis : 27

negatio duplex pro una : 400

negitare : 398

negotium aurarium (Pl.) : 126, 393

neoterici (Diom.) : 343

nequiter : 282

nihil istius (Ter., Pl.) : 248 ; nihil (!) / nihili corr. 388

nihili corr. de nihil : 388

nimia mira : 17 ; nimiam quantitatem (!) (Gell.) / nimium quantum corr. xiv

nodare + composés : 172

naenia : 393

nomen : est mihi – Tullio : 384

nos : – alii : 243 ; -bis = selon nous 245

noster esto corr. (Pl.) : 369

notabile (Suet., Tac., Plin. Jun.) : 306

notarius (Plin. Jun., Mart.) : 71-72

noui (!) / uoui corr. (Pl.) : 388

noxiè : 283

num hero (!) / numerò corr. : 376

numerò corr. de num hero (!) : 376

nummi/nummos : 113, 150

nummatum : 259

nuntiare + composés : 152

obliterare memoriam : 231

obnoxii corr. de obnoxiosi (!) : 389

obstinatus : 239

obuiare : 153 ; obuiatum (!) (Sall.) corr. en obuiam itum est : 153-154

obuiam corr. de obuiatum (!) (Sall.) : 154

occiput : 49

occisissimus : 393

occlusissimum : 380 ; occlusissimus 393

oculi : 54-56 : coniicere oculos in aliquem 54 ; in oculis habere (Quint.) 54-55 ; huius oculos in oculis habeas tuis (Pl.) ; pascere oculos ; in oculis gestare / ferre 55 ; ante oculos ; subiicere oculis ; aperire / claudere oculos 55-56

oculissimum/-sumum : 380 ; oculissimus 393

olent écrit dolent : 169

omentorum : 379

omnes + adj. num. tres (Quint.)/quatuor/quinque, etc. ; tres lineas (Cap.) : 242-243

onagos corr. de onagros (!) ; onagost : 384

oipnari : 34

opinator (Cic.) : 34

opinio : 33

opiniosus, opiniosissimus (Cic., Bud.) : 33-34

opitulari : 161

opprobrium : 87

optatò/optatè : 283

opulentos = opulentus (Pl.) : 375

orare cum aliquo = – aliquem (Pl.) : 398

ordinarius : 306

ordiri telam : 350-351

orphanus : 332

os, oris : 56-59 ; habere in ore / in ore & amore (Cic.) ; os inimicis occludere ; pleno ore laudare 57 ; ore semipleno laudare ; ex ore tuo (Enn., Cic.) ; os = gueule 58 ; os portus/fluminis/uasis 58-59 ; ulceris os (Virg.) 59

771

-os = -us nom. sg. : 375

osculari : osculantem redosculari : 179 ; osculandi corr. de osculandoando (!) 4, 388

ostendere : uiam : 221 ; quòd (Sen.) 285

pacificare : 192, 197-198

pacificatio (Cic.) : 197

pacificator (Cic.) : 197

pacificatorius (Cic.) : 197

pacificus : 196

pacisci < pacis : 7 ; articulosè 38 ; capitulatim (Plin. Jun.) ; 39, (Liv.) 40 ; = habere pacta (!) (Liv.) 219, 225

pactum/pactio : 68

paeniteo = paenitet : 398

pala, palam : 91-92

palus ; palis circumdare : 91

palla : 100 ; memento de palla (Pl.) au lieu du gén. pallae 247

pallium pono : 399

palma, palmam : 336, 342

pampinus : 350

panticem, -ices : 92

paritare = parare (Pl.) : 398

pars : parte mea (Pl.) : 14, 20 ; aduersa ; partem corporis 20 ; pudibundam 20, 93 ; quota pars (!) quote partie 22 ; in parte / ex parte ; pro parte mea/sua 23, (Cic.) 252 ; pro rata parte (Cic.) 23 ; bona pars = magna (Cic., Hor.) ; in bonam partem accipere (Cic.) 107

particeps = participant : 48

pascere spe inani : 55

patella : 91

patibulum : 90

pauor, pauorem (Liv.) : 202

pauperare (Pl.) : 153

pausa n. fém. : 3-5, 8, 388 ; facere : pausam fecere (Enn. par Varr.) / facit (Lucil.) / feci / fieri (Pl.) 4, 388 ; dare : datur pausa (Acc.) / da pausam (Pl., Lucr.) 5

pausare : 5-6 : Pausa v. impér. (Pl. Trin.) 5

pausarius (Sen.) : 5

pax, pax < παῦε παῦε : 7 ; bona pax 15

pecunia pro asinis (Pl.) : 252

pecuniosus : 120

pedaneus iudex : 349

peierare : 155

Pelethronica/Pelethronia, corr. de Pentethronica pugna (!) : 387

Pelethroniis Lapithis : 387

pellarius : 123

pellionem : 123

penetrare se = penetrare : 398

Pentethronica (!) pugna corr. en Pelethronica/Pelethronia : 387

perca : 102

percipere : 162

percurrere librum : 162

perdidit gratiam : 221

Peredia : 399

perfidè facere : 274

perfidiosus/perfidus (Pl., Cic.) : 119, 309

perfugium : 157

Pergamo/Pergamum (!) : 378

periculo : hoc tuo periculo fiet : 64 ; in periculo esse 249

periurare : 155

persistere : 163

persona supposita/interposita : 305

pertica : 91

perturbatè : 282

pessimorum pessime : 400

peto, petere : joint à pacisci (Liv., Plin. Jun.) : 39-40 ; gratiam 220 ; instanter (Plin. Jun.) 279

petora = quatuor (osque) (Fest.) : 357-358

petoritum (Quint., Fest.) : 357-358

phantasia mea / meo phantasmate : 329

phiala : 89-90

philippeorum : 399

phylaca : 399

pilam : 102

pilulae : 102

pilum : 298

pindarizare : 86

pipio : 102

placitare : -ant mores (Pl.) : 397

772

plaga : facere plagam : 201 ; 340-342

plagare : 340-342

plausibilis : 308

pleo : 186

plures = οἱ πλεονες = mortui : 400

plus, adv. : 255-257 : tantum & plus (Cic.) ; triginta aut plus (Ter.) ; proficit plus (Cic.) ; dimidio plus ; paulo/multo plus ; plus diuitiarum/uirium/sapientiae (Pl.) 255-256 ; anno/annum (Cic.)/annis (Pl.) ; plus quàm ; plus mille passus/homines ; plus quingentos colaphos (Ter.) ; plus decem millia capta (Liv.) ; plus … plus (Ov.) ; plus, plúsque (Cic.) ; plus uel minus / minúsue 257

ponere oua : 351 ; pono pallium 399

popanum : 332

porcarius : 122, 341

porcum < πρκος : 2

portare + composés : 151

possessio, possessionem (Cic.) : 70 ; possessiunculas (Cic.) 71

possibilis, e (Pl., Quint., Cic.) : 118

possidere hominem/aliquem (Cic.) : 71, 146

postea : quid tum – ? (Pl., Ter.) : 275-276

postidea : 391

potestas : habere omnia in potestate = dominer : 132 ; facere/dare potestatem 204 ; dicendi/agendae causae potestatem facere 303 ; tenere aliquem in potestate / in sua potestate 212, 220 ; habere in sua potestate 217, 220 ; uenire in potestatem alicuius 220 ; in me est = in potestate mea est 248 ; in praedonum fuisse potestatem (Cic.) 385

potiri + acc. : 398

potis, datif pl., corr. de potius (Pl.) : 385

potius (!) corr. en potis (Pl.) : 385

praeceps : 44-49 ; prae + ceps (< caput) 44-45 ; praecipitem dare 44-45, 48 ; praeceps se rotat ursus (Mart.) 45 ; sese ad litora praeceps (Virg.) ; = sine respectu salutis (Serv.) 45 ; formé par analogie de biceps et triceps 49

praeceptionem, per : 69

praecipitium : 48

praecipuum, praecipui titulo : 69

praemordere (Valla) : 178

praepositus : 344

praesentaria : 393

pragmatici : 67

prehendere/prendere + composés : 175

presbyter : 322

pretium : 340

princeps : 46-49 ; < capio 46-47, 50 ; princeps < primum caput (!) 47 ; qui primum cepit / primum captum (Fest.) 47 ; princeps = prince 48

pro : parte mea / sua ; rata / rata parte (Cic.) / rata portione (Plin.) : 23 ; certo + verbes de déclaration (Cic., Sall., Liv.) 251, 252 ; pro occiso relictus est (Cic.) ; habere pro rupto (Liv.) / facto (Cic.) 252 ; uerbum pro uerbo reddere (Cic.) ; pro mea parte (Cic.) / pro me hoc est / facit 252 ; pecunia pro asinis (Pl.) 252

probus, a, um : uir : 110 ; argentum (Liv.)/nummus (Pl.)/merx (Pl.)/conger (Pl.) / occasionem probam (Pl.) / color/sapor (Col.) / artificem (Ter.) / ad istas res (Pl.) 113

procul : 276

procuratorem (!) : 67

producere : 163

proiecti in uerba/audaciam/libidinem ; proiectos corr. de prouectos (!) (Gell.) : 62

prolificus : 196

prologus : 313

prolongare : 153

promittere : 204 ; bene (Cic., Pl.) 263-264

promptus : 310

propositum : egredi à -o ; redire ad -um ; aberrare à -o (Cic.) : 299

prostibulum : 394

prouectos (!) corr. en proiectos : 62

proximitas (Ov.) : 70

prudenter : facere/loqui : 274

-pse, suffixe de pronom (Pl.) : 392

pudenda : 93

773

pudeo = pudet : 398

pulchram pulchrè = καλὴν καλῶς : 400

pultadum fores (Pl.) : 392

pultare = pulsare : 391

Pultiphagus : 399

punire : 87

puppa : 102

purus (contractus) (Dig.) : 69

pusillanimiter : 281

pusillanimus/pusillanimis : 281

pusilli animi : 281

puteum : 2

quadrifurcus : 89

quaeritare : 398

quaestio (supplice) : 86, 300

quàm si corr. de quasi : 387

quartana (Cic.) : 213-214

quasi : quasi pleno ore laudare (Cic.) : 57-58 ; hora erat quasi septima ; quasi ad quindecim (Ter.) ; quasi ueró 254 ; quasi dicat 255 ; quasi (!) corr. en quàm si 387

quid est cur/quamobrem : 285 ; quid ? 374

quis = quae, fém. 395

quo bene sit / qui bene sit (Hor.) corr. de quod bene sit : 388

quòd conj. : 284-292 : quid est quòd (Pl., Ter.) 284 ; hoc… est quòd (Pl.) 285 ; = ὅτι 285-287 : ostendere (Sen.) 285/credo (Sall.)/scio (Pl.)/faterier – cupis (Hor.) 286 / notum facere / notandum est / pronuntiauerit (Ulp.) / scripserunt (Varr.) 287-288 ; = quum = que : biennium est – coepit / quindecim dies sunt – (Pl.) 288 / diu est – miseram (Pl.) 288-289 ; septima nox agitur – (Ov.) ; tertius dies est – audiui (Plin. Jun.) 289 ; quòd corrigé en quum dans les éd. allemande et anversoise de Plaute (!) 289 ; sollicitum ut au lieu de quòd chez Ov. 290 ; excepto (Plin. Jun., Cic., Quint., Ov., Hor.) 290-292

quod pr. rel. : 399 ; quod bene sit (!) corr. en quo bene sit ou qui bene sit (Hor.) 388

quotus, quota + quisque (Plin.) : 22

quum : diu est – (Pl.) ; biennium est – (Pl.) ; biennium aut triennium est – (Cic.) ; biennium praeteriit – (Cic.) ; aliquot enim sunt anni – (Cic.) ; dies nondum decem intercesserant : 276-277 ; quum au lieu de quòd (!) 289 

rastellum/rastrum : 89

ratificare (!) : 198

re- préfixe verbal : 164-176 ; re + d : 168-179

reaedifico = ἀνακτζω : 164, 166 ; reaedificare (Cic.)/reaedificari 166

rebasiare : 183

recalcitrare = uicissim calcitrare ; uelut calcitrando repugnare (Hor.) : 180

recalfacere : 166

recalumniari : 181

recarminare : 167

recauillari : 181

recedo : 164

recingere : 164 ; = iterum cingere 173 ; = discingere 173, 185

recipere : 162, 205

reclamare = uicissim clamare / mutuo clamore respondere / clamore repugnare / refragari / clamando 180 ; canenti domino – (Stat.) : 181

recludere : = aperire/depromere (Virg.) : 164 ; = claudere et iterum claudere 174-175 ; reclusus = clausus (Just.) 175

recollare : 167

reconducere : 167

reconuitiari : 181

recoquere (Mart.) : 166-167

recrescere : 165

recriminari : 179, 181

recubare : 164, 177-178 ; recubuisse (Cic.) 171

recudere (Varr.) : 166

recurrere : 161, 165

reda (Quint.) : 357

redadoptare : 167

redamo : 165, 168 ; redamare amantem 179

774

redardescere (Ov.) : 166

redarguo : 168

reddere : se conuiuio (Liv.)/epulis (Sil.)/labori (Claud.) : 136 ; + o. d. : literas / officium (Cic.) / dictata (Hor.) ; me uos redditurum / partes orationis reddi (Quint.) 137 / ager – frumentum (Varr., Col., Tib.) 138 ; odorem/urinam/excrementa / quod ederit / animam (Cic.) / spiritum (Cic.) v, 139 (Cic., Liv.) 199, 200 ; te uacuum redde nobis (Cic.) ; = re+d+do 168 ; = dare iterum / ἀποδμεναι 170 ; attonitum 351

redeo/reeo (!) : 168, 170

redhibeo / re & habeo : 168

redigo : 168

redimo : 168

redintegro : 169

redipisci : 166

redire : reditus/redditus : 138-139 ; quid ad me redit ex ea re ? (Cic.) ; denos culcos redire (Plin.) ; ad se 141

redoleo : 169

redonare (Hor.) ; redonari : 166 ; = iterum/uicissim donare (Hor.) 168, 179

redordior : 169

redormire (Plin. Jun.) : 165

redosculari : 179, 183

reducere : 163

redulcero : 169

reduncus : 169

redundo : 169

referire = uicissim ferire : 179, (Pl., Ter.) 182

refibulare = fibulare rursum / ant. de fibulare (Mart.) : 174

reficere : 166

refigere : anton. de figere : 164 ; iterum figere 173

reflorescere : 166

refodere : 174

reformare : 153 ; mores/statum Reipublicae 199-200

reformidare : 164

refrenare : 235

refrigere : 167

refugere : 175-176

refugium : 157

refuto : 187

regerminare : 165

regestum (Quint.) : 348

regificus : 196

registrum (!) : 348

regredior : 164

regustare : 166

relauare (Lucr.) : 166

relegare : 151

religare : 164, 172

reliquiae : 314-315 ; (Virg.) 314 ; ossa & (Suet.) 315

relocare : 167

remaledicere : = remaudire (Suet.) ; = remesdire : 181

remittere : 182 ; munera (Pl.) ; dona reddunt (Ov.) 182 ; habenas 236

remordeo/remordere : = iterum mordere ; = mordere : 177-178, (Virg.) 178 ; = uicissim mordere / mordentem mordere / ἀντιδκνω 165, 177-178, 180-181 ; -surum (Hor.) 178

renodare : 171-172

renuntiare : 152

repauso (!) (Perotti) : 6

repectere : 166

repello : 164

repignerare (Ulp.) : 164

repingere : 166

replere : 186

replumbare (Ulp.) : 164

repolire (Col.) : 166

reportare : 151

reprehendere/reprendere : 87, 148, 175, 177

reprehensibilis : 115, 116

reprimere : 200

reprobare : 150 ; reprobauit (!) / re probauit (Cic.) 150, 159

reprobos nummos (Ulp.) : 113, 150 ; reprobi (lat. eccl.) 150

repromittere ≠ repromettre, uicissim promittere (!) : 180

775

repungere = uicissim pungere : 181, 183

res : immobiles/soli = immeubles ; mobiles = biens meubles : 70 ; regestae (Quint.) 348 ; ridicularia/praesentaria/manifestaria/subitaria (Pl.) 393 ; = χρῆμα 400

resarcire (Ter., Cic.) : 156

rescindere : – sententiam iudicis / – contractum : 199 ; (Dig., Cic.) 304

rescribere = uicissim / iterum scribere : 177

resculpere : 166

resistere : 163

restauro (Tac., Just., Front.) : 157

restrictus : 240

restringens : 240

resumo = ἀναλαμβνω : 164

retaxare = uicissim taxare (Suet.) / iterum taxare : 177

retendere = détendre : arcum (Ov.) / tabernacula (Caes., Liv.) : 184, 185

retentare = retinere (Pl.) : 397

retinere : memoria : 134 ; 162 ; = retentare (Pl.) 397-398

retitillare : 183

reualesco (Gell., Ov.) : 157

reuenire : v. neutre : 11, 12, 158 ; (Hor.) 154 ; (Pl., Cic.) 165, 168

reuincire : 164, 172, 173

reuoca (Tib.) : 170

reus = ree : 68

rheno/rhenones (Varr., Caes., Sall., Serv.) : 355-356

ridere : de aliqua re : 247 ; + acc. = irridere 248

ridicularia (Pl.) : 393

rigor iuris (Modest.) : 305

rubrica, ae : 74-76

ruga : 189

rusticus : 115

rutabulum : 92

sabbati dies : 344

saccus : 320 ; – (Cic.) 336

sagum : 356, 357

salarium (Plin., Dig.) : 296

salmo : 102

sanctificare : 198

sanctimonia ; sanctimonialis (Aug., Cod. Just.) : 324

sapiens > sage : 346

sapienter (Pl.) : 274

sapinus (Plin.) : 338, 361

sapo : 344

saporem (Col.) : 113

sarcietur : 156

satín (Pl.) : 368

scabellum (Cic.) : 88

scamnum/scamnellum : 88

scandalum : 318

schisma : 322

sciaticam (!) : 96

sciens : non feci : 241

scintilla : 346

scintillare : 346

scire Latinè, Graecè (Cic.) : 274

scitamentum/scitamentorum (Pl.) (!) : 379

scitus : 270, 310

sciurus : 99

scopae : 345

scopulus : 346

scriniarius/scriniarii : 345

scrinium : 345

scutella : 345

scutum, scutarius, scutifer : 345

se : pleonasme : 398

secreto : in – ; secretó (Liv., Caes.) : 250

sedere : toga melius sedet (Quint.) : 142

sedem : euphémisme : 92

seducere = decipere : 163

senex/senes : in ueteres senes (Tib.) : 373-374

senium : 395

sensibilis (Gell.) : 115, 116

separatim, separaté : 283

sequester : apud sequestrumsequestrem/sequestro ponere (Gell.) : 80

sequestrare : 80, 304

sequestratio : 80

seruare : serua = gardez vous : 144 ; fidem/ consuetudinem/dignitatem 211

776

seruiens = sergent : 346

seruos = seruus : 391

si = an (Hor.) : 292 ; si non = nisi/sinminus (Ov., Plin. Jun.) 293

sibi, pléonasme : 398

signatores (!) : 383

silens corr. de solens (!) : 387

simia : 346

simitu : 395

simplex (de homine) : 309-310

simulatorem = hypocrita : 315

sinciput = semicaput : 49, 379

siris = siueris (Pl.) : 392, 397

solae (dat. au lieu de soli) : 395

soldatus/solidatus (Veg.) > soldat : 361

soldurii (Caes.) : 361

solea = sole ; soleas = souliers : 102, 344

solens (!) / corr. en silens : 387

solidatus (Veg.)/soldatus : 361

solitarius (Cic., Quint.) : 306

soliuagus (Plin.) : 325

soluere aliquem = absoluere : 397

sorex, soricem : 104, 338

soricina naenia (Pl.) : 393

sors = sort/capital ; iacere sortem ; = principale : 23

species = espices : 298

spinae = lespine du dos : 92

spissigradissimus (Pl.) : 393

spuma : 189

squama : 189

stare in iudicio : 79, 304

stipem (!) = eleemosyna : 315

stipulari : 80

stipulatio : 80

stramen : 345

strangulare : 86

strenae : ix ; = xenia 296-297 ; strenis (Aus.)/strenas/strenarum (Suét.) 298

strenuus : 310

strundius : 339

struntus : 339

stulté : facere/loqui : 274

sturgio : 337

suadere : habet – (Hor.) : 225-226 ; + gér. ou inf. (Suet., Cic.) 228 ; = consuadere 397

subaccusare (Cic.) : 175

subdola sis corr. de subdolassis (!) : 397

subhastare : 80, 304

subhastatio : 80

subitaria (Pl.) : 393

subleuare (Cic.) : 130

subnixis alis se inferre (Pl.) : 17-18

subsellium (Ficin.) : 88

subuenire : 159, (Stat.) : 160, 161

succurrere = opitulari : 161

suffugium : 157

sufflare : alicui (Pl.) / in aurem (Pl. ?) : 54

suffocare : 86

suggestus : ex suggestu (Ulp.) : 305

superfluus : 309

superstitiosus : 395

superuenire : 158-159

supplere : 186

supposita : persona : 305

surix/sorex : 338 ; soricem 104

suspicax/suspiciosus : 119

sustinere : 162

syndicare, syndicatus : 81 ; syndicari ; syndicatum subire 82

syndicus, syndici : 81

synodus : 323

tabellio : 71

tactio est : quid istum tibi – (Pl.) : 386

tantum est = τοσοῦτν ἐστι = nihil ultra : 400

taxare : 82 ; = corripere/aestimare 148, 177

te : ted = te + d : (Pl.) : 169-170, 391 ; sous-entendu (Pl.) 389 ; = pléonasme 398

tectus (de homine) : 240

temperatus : 237-238 ; mores temperati (Cic.) ; uir temperatus (Cic.) ; mens temperata (Hor.) 238

tempori / in tempore = tempre : 350

tenax : 133 ; tenaci forcipe 105, 133

tendere + composés : 184-185

tenere : linguam : 60-61 ; se (Cic., Caes., Liv., Plin. Jun.) 131, 210 ; = retenir ou 777empêcher : ne me diu teneas / suspensum teneas ; teneo illum obstrictum ; teneo te 132 ; nisi quid te tenet (Cic.) ; teneri morbo 134 ; tene = voici 132 ; = dominer : mare/omnia (Cic.) ; firmum – aliquid (Cic.) 132 ; aliquem in potestate (Cic.) 212, 220 ; + o.d. : uiam (Cic.) ; medium/mediocritatem/modum 133, 204, 211 ; teneo hanc opinionem / sententiam 140 ; promissum (Cic.) 199, 200, 204, 210 ; tenui grauitatem (Cic.) 209 ; fidem / consuetudinem suam / dignitatem/decorum/suum 211 ; in armis milites 211, 218 ; in officio 212 ; emploi intr. : tenet illa sententia (Plin. Jun.) 140 / fama tenet 145 ; v. composés 161

tenor : uno tenore : 133

tenuis, tenuia (Virg.) : 346

tergum, terga : uertere : 63 ; degetur/detegetur/degitur corium de tergo tuo/meo (Pl.) 63, 380 ; tergus (masc.) 386, 394

terminare + composés : 150

testamentum : 69

testes/testiculos : 21, 92 ; = colei 322

textiuilitium : 395

thalassiarcha/thalassiarchus : 328

thermopolium : 386

thesaurarius : 124, 125 ; thesaurarii fures (Pl.) 126, 393

thronus : 330

tibi = selon toi : 245 ; dico tibi = λγω σε 400

tignarius faber : 121

tina, tinam : 8, 88

tinca : 102

titillare : 183

titiuilitium : 395

tortuosus : 308

traducere librum (!) : 163

tragemata : 327, 331

trahere : aegroti … traxerunt / siquis in eo morbo … traxit (Cels.) : 142 ; id malum aegrotos trahit (Cels.) 143

tranquillare (Hor.) : 154

transactio : 68

transferre = transportare : te transfer in aedem (Hor.) ; exercitum : 152

transigere : 68

transportare : se in aliquem locum : 151 ; exercitum 152

trapezitam = argentarius : 124

triennium est quum (Cic.) : 277

trifarius : 49

trifurcus : 89

tristificare : 196

tristificus : 121, 195, 196

triumphare : 146-147

tubus : 347

tumba : 337

tumet = tu + met : 392

turbo : 346

turpificare : 197, 198 ; turpificati animi (Cic.) 197

turpe caput : 127

v = u voyelle initiale, notée V

vlnam : 344

Vlmitriba : 399

vnanimiter : 281

vniuersè : 199, 283 ; vniuersim 283

vrbanus, vrbanitas : 115

vsuarius (Jurisc.) : 125

vsurarius : contractus – ; pecunia -ia ; -ia uxore (Pl.) : 125

vti pari fortuna = ὁμο χρῆσθαι τχῃ ; te utar iniquiore = χρῆσθαι : 400

vtibile : 392

vxor = pars : 14 ; uxorem (!) corr. en exorem 377

v = v consonne initiale notée V ou u

vaccarius : 341

vaciuus = vacuus (Pl.) : 395

vagina : 347

vastare : 347, 351

vastificus : vastificam belluam (Soph. trad. par Cic.) : 195

vastus : 195

velificari (Cic., Cael.) : 197, 198

778

uelox : notarius (Mart.) : 72

venabulum : 394

vendibilis (Hor.) : 115

venerabilis : 306

venerare : 397

uenerer/uenerem/Venerem (!) (Pl.) : 377

venire : veni ad rem / ad capita rerum : 43 ; + composés 157-161 ; in potestatem alicuius 220 ; venit modò (!) 278

venter : uentrem facere (Alf. Dig.) : 94-95

verber : 342

verberabilissimus : 393

verberare : verberantem reuerberare : 179 ; 342

verbix/veruex : 341

verenda : 93

vestalis uirgo : 324

vetus joint à senex, senes (Pl., Tib.) : 373-374

vicissim (réciprocité de la particule re-) 168, 176-183

victoriosus (Gell., M. Cato) : 308-309

vinarius (Pl.) : 122 ; = vinosus (Ulp.) 123

vincire + composés : 172-173

vindemia : -am facere : 202 ; i consonans 346

vindicare : 87

uino (!) corr. en uini cupidae : 388

vireonem : 99

viscare : 186, 192

viscera = intestina, exta : 345

visibilis (Plin.) : 115-116

vissium : 339

vitulus = ἰταλὸς : 3

viuarium (Juv.) : 126

vola : a – manus : 341

volup/volupe : 26

voluptabilis : 392

vos : duae (Pl.) ; inter – duos (Pl.) : 241 ; alii 243 ; vobis = selon vous : 245

uoui corr. de noui : 388

vulnus, vulnerare : 342

Venerem (!) corr. en venerem : 377

xenia : 296-297

zelus : 317

mots et exemples en français

Lorthographe est celle du texte original, sauf les i, j, u et v qui ont été dissimilés afin de classer les entrées dans lordre alphabétique daujourdhui.

aage : bon : 106 ; grand 114 ; en fleur d–146

absoudre : 87

abstenir : 162

acces (de fièvre) : 97, 214

accident : plur. accidens : 87 ; sg. 240-241

accommoder : 150

accord = composition : 69, 76, 299

accorder : 150

accourir : 161

accrocher : 191

accroire : de largent à quelcun ; faire : 155

accuser : 87

Achilles (l) de la cause : 85-86

acteur : 68

action : personnelle/reelle/criminelle/civile/petitoire : 67-68 

adjournement libellé : 79

adjourner par exploict libellé : 79

advocat : 67

affable : 306

affection : porter – à quelcun : 300

aggrandir : 153

agile : 307

779

aguillon : 236

ah, aha : 294

allumer : 232

almanach : 328-329

almyral : 328

alose : 102

alouette : 102

amiable : 76

amplifier : 196

ancelle : 103, 350

anche (!) / hanche : 331

ange/angel : 322

annoncer : 152

anses : il fait le pot à deux – : 17

antan/entan : 344

apoplexie : 95

apostre/apostole : 322

apotheque : 317

apothicaire/apothecaire/apothequaire : 316-317

appauvrir : 153

appercevoir : 162

applaudir à quelcun : 146

appliquer un emplastre / cataplasme / quelque chose à lestomach : vi, 130 ; s– à quelque chose : 130

apporter : dommage : 151 ; quelle nouvelle apportez-vous ? / quapportez-vous ? 151, 221

apprehender : 188

apprendre : 187-188

appretier : 340

archevesque : 323

archidiacre/astiacre : 323

areste (poisson) : 104

argentier : 124

armanach = almanach : 329

arpent : 359-360

arrhe : 312

article : 28-29, 37, 41 ; en larticle de la mort 40

asnier ; « A rude asne, rude – » : 122

assister : 163

astiacre = archidiacre : 323

attrempé : 238

audience : 301-303 ; faire/fay (!) ; fay faire (!) ; la belle/bonne – que me fera avoir sa meschanceté 302 ; il a eu bonne – ; elle se fait donner/avoir – 303 ; donner – 303

augmenter : 154

aulne : 344

aumosne/aumone : 315, 322

autant quen moy est : 249

auteur (sans) : 43

authentique : 80-81

authentiquement : 81

authentiquer : 81

avoir : bon courage : 15 ; lœil à qqc 54-55 ; à / en la bouche / en amour 57 ; bonne provision de livres 107 ; il en ha = il est blessé 143 ; expressions avec avoir 212-227 : une maladie 212 ; esperance / ceste coustume / occasion / excuse / le temps / loisir / lespace / une opinion / volonté de faire quelque chose / la victoire / une victoire / de la fascherie / haine / inimitié / des inimitiez / un mari / une femme 215 ; cure/soin/honneur (!)/pardon 216 ; une deliberation 217 ; en sa puissance 217-218, 220 ; grace 217, 220 ; en mariage / en honneur / quelque chose en soin / en recommendation / soin de quelque chose / pour ennemi 218 ; jay dict 218, 225 ; puissance 220 ; quavez-vous à dire / jay à dire 224, 225 ; javois à vous commander autres choses (trad. Hor.) 226 ; avoir à + infinitif ou gérond. : quay-je sinon à prier les dieux ? ; tu nas quà prendre garde à cela / tu nas autre chose à faire quà prendre garde ; jay à impetrer cela ; jay à envoyer des ambassadeurs 226-227 ; avoir audience 303

bailler (donner) : 203

baiser : 183

780

baron = mari, pic. : 338

base : 100

bec : 61 ; (Suet.) 358

becasse : 62-63

becycles/bicycles : 319

beneau, pic. : 358-359

besace : 320

bien : 257-268 ; robuste 258 ; lettres – longues 257-258 ; matin 259 ; accompagné 259, 271 ; faict / voila qui va – 259 ; né 259, 271 ; vouloir – à quelcun 260, 272 ; quand jay – juré, encore ne me puis-je garder dy retourner (trad. Tibull.) 261 ; bien = beaucoup ou particule de concession : quand tu laurois bien gardee, encore te tromperois-je bien ; quand tu auras – gardé / quand – tu auras gardé 263 ; tu promets – 264 ; il scait –= il scait 265 ; je lay – acheté = cher 268 ; –vestu 271

biens meubles : 70

bienveillance : 260, 272

bienveillant : 272

bigame : 320

bissac : 320-321

blasmer : 318, 323

blasphemer : 318, 323

blesser le renom / la renommee : 318

boccale : 349

bolay : 350

bon/bonne : avoir – courage ; bonnes paroles ; vivre en bonne paix ; – larron : 15, 106 ; estre de – aage ; bonne couleur ; monstrer – visage 106 ; – gré/savoir – gré ; bonne = grande : avoir bonne provision de livres ; bonne / très bonnne partie ; prendre en bonne part ; jour 107 ; le – homme 108 ; à/envers quelcun 110 ; argent ; bonne & loyale marchandise ; ouvrier 113 ; bonne mine 333

borgne (métaph.) : une chambre – : 310

bouche : 43, 56-59 ; avoir en la – & en amour ; fermer la – à nos ennemis ; louer à plene – 57 ; louer à demie – ; vous lavez dict de vostre – / de vostre propre – ; du port / dune riviere ; dun animal 58 ; dun vaisseau ; dun ulcere 59

bouchee : 56

bouge/boulge (!) : 354-355 ; il a bien rempli ses bouges 355

bougette : 355

bourse : 349 ; fouiller à la – 350

boutefeu : 232

bouthique/botheque/boutheque : 317

brave ; faire le – : 327

braver : 327

brayes : 102, 360

brebis : 341

brevet : je nen ay ni scedule ni – : 85

bride : lascher la – 234-235 ; tenir la – courte 235 ; a – avalee/abbatue 236

brider : 235

brigand : 340

brocard : 77

cabochard : 32

caboche : 27, 32

cabus (choux) : 27, 32

calomnie : 87

calomnier : 87

cambre (adj. = curuatus) : 336

cambrer (curuare) : 337

candele, pic. (chandele) : 336

cap : de pied en – : 24-25

capitaine : 25

capitainesse : 27

capital, s. et adj. : 23-27

capitulation(s) : 39

capituler : 25, 26, 38, 39 

capuchon : 8

caque : 88

car, pic. = char : 358, 361

cas : en tel – / tel – advenant : 70 ; en ce – 229

cat, pic. = chat : 336-337 ; 361

781

cataplasme : vi ; -s 96

ceindre : 173

celier : 126

chambre, cambre : 336

chandele (candele pic.) : 336

chapiteau : 28

chapitre : ≠ capitulum (!) : 28 ; 29, 38

chapitrer : 29

chapon : 102

char : 344 ; = car pic. 358, 361

charbonnier : 123

charme/carme : 188, 344, 351

charmer : 188-189

charpentier/carpentier (!) : 121

charrette : 344

chartre ; être en – : 103 ; 350

chartes (écrit chartres) : 85

chasteau, chastel : 89

chastier : 87

chat : 336-337 ; 361

chatouiller : 183

chef < κεφ < κεφαλὴ : 25, 44 ; estre le – de lentreprise ; eslire un – 35 ; les chefs (de la plèbe) 36

cheval : 340

chevaucher : 340

chien (lzien = kien, pic.) : 336

chirurgie : 96

chirurgien : 96

choux cabus : 27, 32

citer : 78, 79, 304

civil = ciuilis : 114 ; = urbanus, minime rusticus 115

civilité : 114

clorre : 56, 174, 351

col : la corde au – : 90 ; 183

collecte : 301

coller : 167

collier : 86

colluder : 304

collusion : 301, 304

compellir : 80

complices (fr.) ≠ complices (!) : xiv

complot : 326

composer : 68

composition (= accord, capitulation) : 39, 68-69, 76, 299

comprehensible : 115

comprendre : 188

compromettre : 80

compromis : 80

compulsoires (lettres) 80

concevoir : 162

concorder : 150

condamner : 87

condition : à – que / à ceste – : 229

confesser que vous desirez : 286

conduire : 163

confisquer : 304

conjecturer : 154

consilier du Roy : 123

consideré ≠ consideratus (!) : 239

consister : 163

conspiration : 201, 327

conspirer : 327

contenir : 162

contentieux : 120

contract = contractus : 68 ; conditionnel ; pur & simple 69 ; usuraire 125 ; rescinder le – 199

contracter : 68

contreinct par necessite : 352

contreindre/constreindre : 352

contrevenir : 159

contrister : 148

convaincre : 87

convenance : 159

convenir : 158 ; quelcun en iustice 78, 158, 304

convoler à/en secondes noces : 340

cophin : 88

corbeille : 88

corniche : 100

corriger les meurs : 200

corrompre : 146

cotte : 100

coucher : 171

couleur : bonne – : 106 ; = prétexte 145

782

coulourer : 145

coulpable = est in culpa : 342

coupe : 8

courageusement / de grand courage : 253

court : 88

couvert (= non communicatif) : 240

creme : 10

creneaux/kerneaux/carneaux : 347

crime : 27, 87

croistre : 187

cueillette (= collecte) : 301

cuir : 65

daurade : 102

davantage : que voulez-vous – ? : 275

de/des = de/dis 185 ; = e(x) 189 ; – jour & – nuict ; – grand lieu, – fort grande maison 246 ; que feray-je – cest argent ? ; elle est – fer ; dautres – ce mesme genre / – ceste sorte ; je vous aime – cela ; rire/pleurer – qqc 247 ; – quoy pleurez-vous ? ; sesmerveiller – qqc ; rien – ceci 248 ; – loing 276

debarbouiller : 189

decapiter : 25, 26, 184

decevoir : 162

dechausser : 185 ; dechaussé 185, 192

decider : 68

decision : 68

decoller/descoller (= décapiter) : 26, 86, 153, 184

decroistre : 187

deduire : 163

defendeur : 68

deferer : 87

defleurir/defleurer = deflorare : 187

degainer/desgainer : 189

dehorter : 186

dejoindre/desjoindre : 184

deliberation : avoir une – ; estre en – de faire quelque chose : 217

demandeur : 68

demembrer : 184

deputez : 82

derider : 189

derompre/desrompre : 185

desaccrocher : 191

desapprendre : 187-188

desarmer : 185, 189

desceindre : 173, 185

descharger : 185

descharmer : 188-189

desemplir : 186

desenchanter : 189

desendormir, se : 189

desenfler, se : 187-188

desengluer/desgluer : 186, 191

desennuyer, se : 187

desenyvrer : 191

desfascher, se : 187

desister : 163

desjeuner : 188

deslier : 172-173

desnouer : 172-173

despendre : 12

desplaire : 185

despouiller : 184

desraciner : 189

desveloper : 351

detendre/destendre : 184-185

detenir : = empêcher : cela me detient ; estre detenu de maladie : 134 ; < detenire 162

devenir < deuenire : -u meur/malade : 158-159

devin : 150

deviner : 149

diacre : 322

diademe : 98

diete : user de – / faire – : 97

difficile à croire = difficile ad credendum : 16, 228

discipline : donner la – : 149

disconvenance : 159

disconvenir : nous -ons : 159

discorder : 150, 185

dissoudre : 185 ; -solu 239

doits (doigts) : 133, 233

783

doler : 89

doloire : 89

donner : la discipline : 149 ; esperance 203-204 ; puissance ; conseil ; grace 204 ; pardon 216 ; un coup desperon 236 ; audience 303

dos : tourner le – : 63 ; ce sera sur ton – 63-64 ; lespine du – 92

dose : 95

double (métaph.) : 310

douloureux : 121

dragee : 327, 331

droit : marcher / cheminer / de pied : 333

dromadaire : 98

duire = conducere : ceci me duit : 162-163

duisable : 163

dur (métaph.) : 310

durer : je ne puis/scauroye – en la maison : 15, 141 ; – longuement 141 ; je ne puis – que je ne face cela 142

effacer la memoire de quelque chose : 231

effronté : 51

elever : 130

emancipation : 80

emanciper : 80, 304

emir : 328

emplastre, emplastres : vi, 96

emplir : 186

en : il est – moy = il est – ma puissance / – mon pouvoir : 248 ; autant qu– moy est, & autant qu– moy a esté ; estre – esperance ; – crainte ; – doute ; – danger ; – grace ; – honneur ; – bruit 249 ; dire – bref ; – privé et – public ; – secret 250 ; – pantoufles / pourpoint / chemise / robe de dueil / robe de drap / robe de velours 251

enceinte, adj. : 8

enchanter : 189, 351

encourir : 161 ; – la haine / linimitié / blasme (Cic.) 162

enditer/endicter : 83

enditeur/endicteur(s) : 83

endurer : 351

enflamber : 232

enfreindre la loy : 146

engin, adj. : mal – : 350

engloutir : 351

engluer : 186

engouler/engueuler : 351

enorme : 342

entan = antan : 344

entrailles : 345

entremesler / s– des affaires de quelcun : 129

entretenir sa coustume/dignité : 211

entrevenir : 158

enveloper/envolver : 351

envie : faire – : 205

envieux : 120, 309

envolver = enveloper : 351

envoyer : 182, 227

enyvrer : 191

epicaie : 84

epicaizer : 84

epilepsie : 95

epilogue : 313

epiloguer : 313

escervelé : 191

escient : à mon – : 241

esclandre : 318

escloppé : 338

esclorre : 351

escouvettes : 345

escrin : 345

escrinier : 345

escu : 345

escueil : 346

escuelle : 345

escume : 189

escumer : 189

escurieu : 99

escuyer : 345

espatule : 96

esperon : un coup d– : 236

esperonner : 236

784

espices : 298

espine du dos : 92

espuiser : 185

esquaille : 189

esquailler : 189

esteindre la memoire / un bruit / la beauté / la guerre / la fureur de la guerre : 231

ester : – en jugement : 79

estincelle : 346

estinceller : 346

estonner, -né : 351

estourbillon/tourbillon : 346

estourgeon : 337

estrain : 346

estrangler : 86

estrenes/strenes (!) : 296-297

eventrer : 189

evesque : 322

excepté : 290 ; – que 291 ; – si 292

excepter : 162

exhorter : 186

exomnier/exonier ; exoniez/exomniez : 83

exorbitant : 342

exploit libellé : 79

extraordinaire : 306

facultez : 305

faict ad cautelam : 77

faire : pause / une pause : 5 ; il fait le pot à deux anses 17 ; une composition / un accord 69 ; diete 97 ; accroire 155 ; son office 199 ; fin 200 ; mention / mention de moy ; paix ; treve ; une sedition / conspiration / des troubles / des esmotions / noise / des noises ; injure ; une playe ; un meurtre ; une grande tuerie ; sang 201 ; peur ; despense/perte ; gain / du gain / du profit ; marchandise / train de marchandise ; moisson ; vendange ; voile 202 ; chemin / un grand chemin / un pas ; silence 203 ; esperance 203-204 ; grace 204, 220 ; promesse / de belles promesses 204, 264 ; difference 204 ; dommage ; perte / une perte ; envie 205 ; ne le faites pas long / pour ne le – long ; cela fait tout / le tout ; infame ; je le ferai joyeux 206 ; employé pour ne pas répéter un verbe 207 ; la guerre 224 ; fay que tu viennes / que je sache 228 ; fay comme jay commandé 229 ; sagement & folement 274 ; audience (!) / silence 302 ; elle se fait donner/avoir audience 303 ; un/des monopole(s) 326 ; le brave 327 ; bonne mine 333

faiseur de menees : 326

fallacieux : 119

falsifier : 304

faulsaire : 306

femme : enceinte : 8 ; avoir une femme 215

fermer : les oreilles : 52 ; la bouche à nos ennemis 57 ; et refermer 174

ferremens : 89

fievre : – exquise : 98 ; la – sen est allee ; acces de – 214

fin : À / à celle / à quelle – : 229

fleurir : 187

focile : 93

foire : 10, 339

foirer : 10

foireux : 10

folement : faire – : 274

fomenter : 154

forces (= forfex) : 104-105

formage/fourmage : 334

forme (de chaussures) : 102

formulaire : 73

formule : 73

fort adv. : cela tient – : 133 ; de – grande maison 246 ; lier/serrer – 253-254

fortifier : 196

fouiller à la bourse : 350

fourcelle : 93

fourche : 89 ; les -s (patibulaires) : 90

fourchons : 89

fourchu : 90

fourgon : 91-92

fournier : 123

785

frein : prendre le – aux dents : 234

front : en/de – ; fronser le – ; – dairain : 50-51

fuir : 176

gaine : 347

garder : ez / -ez vous : 144 ; – la foy / sa coustume / sa dignité / le sien 211

gargathe (pic.) : 100

gaster/vaster (!) : – le pays : 347, 351

genitoires : 93

gentillesse (de style) : 379

gourdes, adj. : mains – : 362

gouster de quelque chose : 233, 248

grace : faire/donner – 204 ; mettre en – ; ceste chose ha – / perd sa – ; demander – / faire – 220-221 ; estre en – 249

grain : 347

grand, e : -es merveilles : 17 ; – maudolé 89 ; – argent / -somme dargent ; – mal ; – aage 114 ; – chemin 203 ; – lieu / -e maison 246 ; – courage 253 ; -mere/mere- 333

gratieux : 308 ; mau-gratieux 269-270

gratis : 257

gré : scavoir gré : 107, 217

greffier : 85

grenier/guernier (!) : 88, 126, 347

grille/gril : 347

grue : 314

guepillon/guipillon : 338

gueule : la – dun four : 59

guernier (!) : 88, 347

ha : 294

habile : 270, 307

habit : 303

hache : 89

hanche : 331

hé : 294

hebeté : 239

hersoir : 344

heucher : 294

hocqueton : 100

homme : mon – : 13 ; jay parlé à l– ; un jeune homme 14 ; posseder un – 71 ; bon – 108 ; – de bien 110-111 ; il nest pas mauvais – 112 ; – reserrant/restreint 240 ; – bien né 259 ; le povre – 349

honneur : avoir (!)/porter : 216 ; en honneur 218, 249

honorable : 115

hoste : 18

hu : 294

hucher : 294

huer : 294

hypocrite : 315, 322

idiot : 312

ignare : 241

ignorant : 241

immeubles : 70

immoderé : 238

impetrer : 227

impotent : 332

incommoder : 150

incompétence de juge : 67

incompétent : juge – : 67

inconsideré : 239

incontinent, adv. : 276

induire (persuader) : 163

infortune : 87

ingerer/singerer : 128

inquieter : 148

insensé : 239

insister : 163

instamment : demander – : 279

intemperé : 238

intention : 300

interpeller : 304

interposee (personne) : 305

inthronizer : 330

inventaire : 69

irremediable : 115

ischiatique/sciatique : 96

jalous : 317

786

jenisse (génisse) : 10

jeune, adj. : 14, 348

jeuner : 188

joindre : 184

joliveté (de style) : 379

juge : compétent/incompétent : 66-67 ; incompetence de – 67

juvenceau : 348

kien, pic., = chien (écrit lzien) : 336

laborieux : 120

languard = linguax : 61

langue : 59-61 ; mauvaise – 59 ; Il ne peut tenir sa – 60-61 ; Latine/Grecque 61

lapider : 86

legat/leg : 69

legataire : 69

lever : les oreilles : 52 ; se – ; les mains 129 ; levez dici = ostez dici 129-130

lier : 172, 254

lieu : 131, 135-136, 152 ; si jestois en ton – ; en temps & – 230 ; de grand – 246

limacon (sic) : 9

linge : 344

litigieux : 120

livres : 72, 107

long temps : tenir – : 131-132 ; il y a – que 276

lorio : 99

loup cervier : 122

loyale marchandise : 113

lundi : 344

lus : a. fr. poisson : 103, 350

magnifier : xii, 192, 197

mains gourdes : 362

mal, s. m. : un grand mal : 114

mal/mau-, adv. : 268-274 : vestu = povrement vestu 268, 271 ; vivre – ≠ male uiuere 268-269 ; mal-mariee ; mal-souppé / mau-souppé ; mal-prest ; mal-advisé ; mal-sage ; mal-pourvoyant ; mal-gratieux / mau-gratieux ; mau-sade 269, 270 ; mal-disné / mau-disné 269, 271 ; mal-hardi ; mal-habile ; mal-seur 270 ; mal-accompagné 271 ; mal-plaisant / mau-plaisant 272-273 ; vouloir – 272 ; mal-engin 350

male faim : 274

maladie : 96 ; estre detenu de – ; avoir une – 212

malitieux : 120

malveillance : 272

malveillant : 272

manteau : 331

marchandise : bonne et loyale : 113 ; faire – / faire train de – 203

mardi : 344

marié/mariee : 239

martel/marteau : 9

mascher : 321, 334

matrice : 92

mau- : cf. mal, adv.

maudire : 181

maudolé, un grand – : 89

mauvais : il nest pas – homme / pas des plus – : 112 ; mauvaise marchandise ; – pain 113 ; avoir – bruit ; estre en mauvaise reputation 273

medecine : 97

meilleur : il est – de faire ainsi : 113

membre : 20

menees, s. f. : 326

mener : la guerre : 222, 224 ; en longueur / à la longue 224 ; des animaux (Fest., Aus.) 334

meschant : 113

meschine/mechine pic. = servante : 349, 350

mesdire : 181

mesler, se <des affaires de quelcun> : 129

metaux : 313

mettre fin : 200 ; difference ; en doute 204 ; quelcun en grace 220

micraine/hemicraine/migraine : 96

midi : 344

787

mien : il est tout – = illum possideo : 245

mine : faire bonne – = εὐπροσωπεῖν : 333

miserable : 306

mitre : 98

moderé : 237-238

Modernes : 343

moine/moinesse : 323-325

mol (métaph.) : 310

molester : 147

monastere : 323

monopole : 326-327

monopoler : 326

monopoleur : 326

monstier : 323

monstrer : – à quelcun (enseigner) : 16 ; – bon visage 106 ; – le chemin 221

mortier : 92

moustele : 102

moy : chez – : 244 ; A – = A mon iugement 245 ; il est en – 248 ; autant quen – est / a esté 249 ; pour – / il fait pour – 252

moyen : 133

mulatier : 122-123

muscle : 93

muy : 347

nature (sexe féminin) = natura : 21, 92

nonnain : 324

notable : 306

notaire : 71, 73

nouer : 172

obstiné : 239

œil/yeux : jetter les – sur quelcun : 54 ; avoir/tenir l– à quelque chose 54-55 ; ayez l– sur luy ; repaistre ses – 55 ; jay cela devant les – 55-56 ; mettre devant les – ; ceci me vient devant les – ; ouvrir/clorre les – 56

of : 294

oho, oho-don : 294

opiner ≠ opinari : 34

opiniastre : 33-34

ordinaire : 306

opprobre : 87

oreille(s)/aureille(s) : 51 : prester les – (!) ; dresser/lever les – ; fermer les – ; fermer les – à vérité ; racler les – 51-52 ; tirer l– ; baisser les – 53 ; dire en l– ; cela est venu à mes – ; souffler aux – 54 ; = audientiam : elle se fait prester l– / fait ouvrir les – 303

orphelin : 332

oster, s : – toy / vous dici 134-135

ouir : jay oui dire : 228 ; elle se fait – 303 ;

ourdir la toile : 350

outarde : 334

ouvert = apertus (communicatif) : 240

pact/paction = pactum/pactio : 68

paelle/patelle : la – se mocque du fourgon : 91

paix : pai : 7 ; 15, 106 ; faire – 201

paistre de promesses : 55

paleron : 92

palicer/palisser un jardin : 91

palis, pal : 91

palissade : 91

palletoc : 100

pampre : 350

pance : 92

paour/peur : 202

paralysie : 95

parcourir ; – un livre : 162

pardon : donner/avoir (!) – : 216

parlement : 124

part : pour / de ma / sa – : 23, 252 ; en bonne – 107

partie : adverse ; du corps : 20 ; honteuse(s) 20, 93 ; une bonne – 22, 107 ; une quote – 22 ; en – 23 ; une grande / la plus grande – 107

passer par-dessus = parcourir un livre : 162

patelle/paelle : 91

pause = pausa : 4, 5, 8

pauser / se pauser 5

payen : 316

788

pays : 316 ; gaster le – 347

peau : je ne voudrois pas estre en ta – : 65-66

pecunieux : 120

pelletier : 123

penible : 120

percevoir : 162

perche : 91, 102

perdre : cela ha perdu sa grace : 221

persister : 163

personne supposee, interposee : 305

phantasie : a ma / a nostre – : 329-330

phantasme/phantosme : 330

phiole : 89

pigeon : 102

pilier : 102

pilon : 298

pilules : 102

pindarizer : 86

plausible : 308

pleuresie : 95

plus : 255-257 ; autant & – ; vint jours ou – ; cela profite – / sert – ; la moitié – ; un peu – / beaucoup – ; – de richesses/sagesse 255 ; – dun an 256 ; – on en boit, – la soif en veut boire ; tant – ; de – en – ; – ou moins / –, moins 257

pondre : 351

porcher : 122

porter : 151 ; – honneur 216

posseder : un homme / quelcun : 71, 146

possession : 70

pot à deux anses : il fait le – : 17

potheque < apotheque (!) : 317

pouppee : 102

poupelin : 332

pour : – certain : 251 ; laissé – mort ; tenir – rompue ; tenir – faict ; rendre mot – mot ; – ma part ; ceci est – moy ; il fait – moy ; mot – mot 252

povre homme/garson : 349

povrement : vestu ; vivre – : 268-269

pratticiens/pragmaticiens : 67

precipu(t) ; en – / par – : 69

prendre : – en bonne part : 107 ; – et composés 175, 187-188 ; – garde 227 ; – le frein aux dents 234

prester loreille / les oreilles (!) à quelcun : 51-52 ; elle se fait – loreille 303.

prestre : 322

prevost/provost/prouvost < praepositus : 344

principal, s. m. : = sors/capital/capitale (!) : 23 ; adj. 41, 43

procureur(s) : 67 ; = syndiques 82

produire : 163

prologue : 313

promesse(s) : paistre de –s : 55 ; tenir – 199, 211 ; faire – 204 ; faire de/des belles – 264

propos : sortir du / de son – ; retourner au – / à son – ; extravaguer hors de son – 299

proximité : 70

punir : 87

puissance : donner – : 204 ; avoir en sa – 217-218, 220 ; avoir – sur qqc ou qqn 220 ; tenir en sa – 212, 220 ; venir en la – de qqn 220

quasi : il estoit – sept heures ; veró : 254 ; dicat 255

que : = quum : 276 ; = quòd, conj. 287-288, 290

question = torture : 86, 300

queue : la – entre les jambes : 53-54 ; – dune colonne militaire 102

raccourir : 165 ; cf. recourir

rastel/rasteau < rastellum : 89

rat/rate ; la – de la jambe : 94

rate, adj. : la – portion : 23

rebaiser : 183

rebatre : 182

recalcitrer : 180

recarder : 167

receindre : 173

recevoir : 162 ; – dommage 205

789

rechatouiller : 183

reclorre : 174

recoller : 167

recor : 9

recoucher : 171

recourir/raccourir : 161, 165

recroistre : 166

recuire : 166-167

redonner : 166

redormir : 165

reduire : 163

ree = reus : 68

reedifier : 166

refermer : 174

reflorir : 166

reforger : 166

reformer : 153 ; – les meurs / lestat corrompu de la republique 200

refraper : 182

refrener : 235

refrire : 167

refrongner/refrontigner (!) : 51

refuir : 176

regarder : je ne le puis assez – / ne me puis saouler de le – : 55

regermer : 165

registre : 348

regraver : 166

relaver : 166

relier : 172

reliques : 314-315

remaudire : 181

remesdire : 181

remordre : 178, 181

rendre : lesprit : v, 139, 199 ; se – en quelque lieu ; le rendé-vous 136 ; + o.d. : Je vous promets de vous – là ; les lettres ; le devoir ; sa leçon à son maistre 137 ; les fleurs rendent odeur / une bonne odeur 139 ; mot pour mot 252

renoncer : 152

renouer : 172

renvoyer : 182

repauser = reposer (!) : 6

repeindre : 166

repigner : 167

repincer : 183

repiquer : 183

repoindre : 181

repolir : 166

reporter : 151

reprehensible : 115

reprendre : 87, 175

reprimer laudace & insolence : 200

rescinder la sentence / le contract : 199, 304

reserrant : un homme – : 240

resister : 163

restreint : un homme – : 240

retenir : = mémoriser : 134 ; = retinere 162

retourner à son bon sens : 141

revenir = reuenire : 12, 158, 165 ; = redire : il en -ient / provient ; que me -ient-il de cela ? 140-141 ; – à soy 141

ride : 189

rigueur de droict : 305

Romans (auteurs) : 361

rouable : 92

rustres : 395

ryz : 101

sac : 320 ; cf. bissac

sade, adj. : 269

sage : cf. saje

sagement : faire – : 274

saje (saie) / sage : 346

salaire : 296

salmure/saulmure : 101

samedi/sambedi : 344

saulmon : 102

savon : 344

sayon/saye : 355-357

scandale : 318

scavoir bon gré : 107 ; – gré 217

scavant en Latin, en Grec : 274

scedule/schedule : 85

schisme : 322

sciatique/ischiatique : 96

790

secourir : 161

seduire : 163

sensible : 115

sequestration : 80

sequestrer : 80, 304

serjent (serient) = sergent : 346

serrer = lier : 254

si = an (interr.) demandez lui – cela luy plaist ; excepté – : 292 ; – non = si non, sin minus 293

sied (seoir) : ceste robbe vous – bien : 142

siege (euphémisme) : 92

sien : garder le – : 211

silence : faire – : 203 ; fay faire – 302

simje (simie) = singe : 346

simple : contract pur & – : 69 ; (métaph.) 310

singe : cf. simje

soldats = a. fr. souldoyers : 361

sole : 102

solitaire : 306

soris/souris : 338

sort : jetter le – ; = le principal : 23

sot : 101

souffler aux oreilles : 54

souldoyers a. fr. = soldats : 361

soulever : 130

souliers : 102, 344

souri/souris ; la – du bras : 94, 104 ; 338

soustenir : 162

souvenir/soubvenir (!) : 159-160

stipulation : 80

stipuler : 80

strenes (!) = estrenes : 296

subhastation : 80

subhaster : 80, 304

subvenir : – aux pauvres : 159 ; – aux necessitez de quelcun 160

suffoquer : 86

suggestion : à la – dun tel : 305

superflu : 309

supposee (personne) : 305

survenir < superuenire : 158-159

syndic/syndique : 81-82 ; office de – 82

syndicat : 81-82

syndiquer : quelcun/estre – : 81-82

synode : 323

tabellion : 71

tapis : 330

taux du juge : 148 ; 177

taxe/taux : 177

taxer/tauxer : 82, 148, 177

temperé : 238

tempre : 350

tenaille(s) : 105, 133

tenant, s. m. : tout dun – : 133

tenche : 102

tendre, v. = tendere : 184

teneur : 133

tenir : lœil à qqc : 55 ; sa langue 60-61 ; = rester : il se tient en ce lieu la 131 ; = retenir : il ne se peut – ; ne me tenez pas longtemps/longuement / plus longtemps 131-32 ; ne me tenez pas suspens ; je le tien lié/obligé ; je vous tien ; tenez ; = dominer : la mer / tout ; ferme 132 ; = garder : ce chemin ; moyen ; cela tient / tient fort / tient aux doits 133 ; je tien ceste opinion ; ce qui avoit esté ordonné/conclu na pas tenu ; cela tient bien/ferme 140 ; le bruit tient (!) / on tient 145 ; composés 162 ; promesse 199, 204, 211 ; mesure 204 ; gravité / sa gravité 209-210 ; son reng/degré / sa reputation 210 ; la foy ; en armes 211 ; en leur devoir ; quelcun en sa puissance 212, 220 ; en prison ; pour = considérer comme : pour ennemi 218 ; pour mort / pour rompue / pour faict 252

termes (= Hermes) : 100

tesmoins = ὄρχεις = testiculos/testes : 21, 93

test = caput : 25

testament : 69

testard/testu = capito : 32, 191

teste, le test = caput : 25 ; cela te puisse retomber sur la – 29 ; par – = in 791capita ; autant de –, autant davis / opinions 30 ; ni pied ni – ; = uita : il y va de ta – ; daulx / doignons / dun clou 31-32 ; se jetter la – devant / la – la premiere 45 ; une vilaine – 127

testu/testard : 32-33, 191

thresorier : 124

throne : 330

tine : 8, 88

tondeur de nappes : 333

toucher du bout des doits : 233

tourbillon/estourbillon : 346

tous trois – 242

traduire un livre ≠ traducere librum : 163

train : tout dun – : 133 ; faire – de marchandise 202

trainer : <le malade, la maladie> -e : 142

transaction : 68

transiger : 68

transporter : se – en quelque lieu : 135, 151

trepan : 96

triompher : Je -eray si je puis obtenir cela : 146

tumbe : 337

tuyau : 347

user de diète : 97

usuraire : un contract – : 125

usurier : 125

vaillamment : 253

vaster (!) = gaster : 347

vendible : 115

vendemje/vendenge : 346

vendenge/vendemje : 346

venerable : 306

venger : 87

venir : 158 ; – en la puissance de quelcun 220

ventre : ceste paroi fait – : 95

venue : tout dune – : 134

verbes préfixés en re- et de- : 164 et suiv.

vertueusement = fortiter : 253

victorieux ≠ uictoriosus : 308

vilaine teste : 127

vinotier : 122

virilement = fortiter : 253

visible : 115

vivier : 126

voler les biens daucun : 340

voleur : 340

vous deux / entre vous deux : 241

zelous/zalous > jalous : 317

mots et exemples en grec

/  : 294

ἀγαθν θυμὸν : 15

ἄγγελος : 322

ἄγε δ : 392

ἄγειν : εἰρνην – ; πλεμον  : 223 ; τεῖχος (Thuc.) 223

ἀδξαστα : 34

ἀδνατος : 332

αἰδοῖα : 93

αἴλουρος : 337

αἰνῶς δεδοικα (Hom.) : 274

ἄκανθαν : 104

ἀκαταληπτεῖν/ἀκατληπτον : 116

ἀκεφλωςsine autore (!) : 43

ἀκοειν : κακῶς – : 273

ἄλλοι, ὅι : 243-244

ἀκριβῆ πυρετν : 98

ἀκροθιγῶς ἅπτεσθαι : 233

ἁλμυρὶς : 101 ; ἁλμυρὸς/ἁλμυρὰ 328

ἀμφμαλλος τπης : 357

792

ἀμφταπος/ἀμφιτπης : 357

ἀνα- = re- = iterum : 164, 176

ἀνακτζω : 164

ἀναλαμβνω : 164

ἀναξυρδες (Pol.) 357

ἀναφυγὴ : 157

ἄνζα/ἄντα (Eust.) 331

ἀνρ, = baro (pic.) / mari : 338

ἀνθεῖν : 187

ἀνθυπισχνεῖσθαι : 180

ἀντασπζεσθαι : τὸν ἀσπαζμενον – : 179

ἀντεγκαλεῖν : τὸν ἐγκαλοῦντα  : 179

ἀντὶ = re- = vicissim (réciprocité) : 176

ἀντιβοᾶν : 180

ἀντιδκνω : 165 ; ἀντιδκνειν (Her.) 178, 181

ἀντιδειξιοῦνται : 297

ἀντιδιαβλλειν : 181

ἀντιδωρεῖσθαι : 179

ἀντικατηγορεῖν : 181

ἀντιλακτζειν : 180

ἀντιλοιδορεῖν : 181

ἀντινττει : 181

ἀντιπαρακαλεῖν 179

ἀντιποθεῖν (Xen.) 179

ἀντισκπτειν : 181

ἀντιτιμᾶν : 179

ἀντιτπτειν : 179

ἀντιφιλῶ : 165 ; ἀντιφιλεῖν 179, 183

ἀντιφιλωφρονοῦνται : 297

ἀξιῶ = dignum habeo / arbitror : 400

ἀξιοπιsτα : 8

ἀπαυχενζειν : 183

ἀπανθεῖν : 187

ἅπαξ εὑρισκομνων / –λεγομνων : 221

ἀπατᾶν : 163

ἁπλοῦς : 310

ἀπὸ : 183

ἀποδμεναι : 170

ἀποζευγνναι : 184

ἀποθκη : 316

ἀποκεφαλζειν : 25, 26, 184

ἀπομακρθεν : 276

ἀπομανθνειν : 187

ἀπομελζειν : 184

ἀπστολος : 322

ἄπτεσθαι : 233

ἀῤῥαβν : 313

ἀρχαΐζει : xiv

ἀρχιδικονος : 323

ἀρχιεπσκοπος : 323

ἄσβεστον (Hom.) : 231

ἀσπαζμενον : 179

ἀστεἴζεσθαι : 86

ἄσωτος : 101

αὐθντης : 80

αὐθεντικς : 80

αὐθεντικῶς : 81

ἄϋπνος : 191

αὐτπιστα : 6

αὐχνα : 183

ἄφθαρτος : 116, 117

Ἀχαιῶν ἓρκος (= Achille) : 85

Ἀχιλλεὺς τῆς δκης : 86

βλλειν : –κλῆρον : 23 ; – = m. fr. bailler (donner) 203

βαμβανω : 349

βαρβαροπεποιημένα : 8

βσανον : 86

βσις : 100

βακαλις : 349

βδσμα, βδω : 339

βλασφημεῖν : 318, 323

βλψαι φμην (βλασφημεῖν) : 318

βραβεῖον : 327

βραβεειν/βραβευτω : 327

βρσα : 349

γαλῆ/γαλεοὶ : 337, 338

γμος : 320

γαργαρεν : 100

᾽γαθ,  : 108

γερνιον : 314

γρας Κυκλπειον : 297

γλαφυρὸν : 86

γλῶττα (idiome) : 61

γνωρζει : 382

γνριμον : 382

793

γονοποις : 196

γοργὸν : 86

Γραικὸν : 3

γραμματες : 85

γραφεὺς : 85

δπις : 330-331

δεδιναι/δεδοικα/δδια : 274, 400

δεικνναι ὅτι : 285

δετεροι/-ους = μεθοντaς (Hsch.) : 325

Δα : μὰ – / νὴ – / ναὶ μὰ  : 321

δαιτα : 97

διαιτηταὶ : 82

δικονος : 322

διαμελζειν : 184

δγαμος : 320

δκεφ : 49

δικφαλος & τρικφαλος : 44

δκυκλος : 320

διπλοῦς : 310

δὶς : 319, 320

διφσιος : 49

δμεναι πλιν = ἀποδμεναι (Hom.) : 170

δοξζειν : 34

δοξαστικωτάτoυs : 34

δσις : 95, 313

δρομδα (κμηλον) : 99

δωρεὰ Κκλωπος : 297

ἐγκαλοῦντα : 179

ἔγραψαν ὅτι : 287

ἐθνικς : 316

ἔθνος : 316

εἰ μὴ ὅτι : 292 ; εἰ = an ; – μὴ, – δὲ μὴ 293

εἰδναι χριν : 217

ἐκ- : 183

ἐλγχειν : 149

ἐλεημοσνη : 322

Ἕλλην : 3

ἑλληνίζειν : xiv, 399, 400

ἑλληνικῶς : xiv

ἔμπλαστρον : 313

ἐν : κεῖται ἐμο ; – λγοις εἶναι (Xen.) ; – λγῳ ; – τιμῇ ; – φμῃ : 249

ἐνδεικνναι : 83

ἐνδεικτεῖν : 83

ἐνδεκτης/ἐνδεῖκται = συκοφνται : 83-84

ἐνδοξοτάτους : 34

ἐνθρονζειν : 330

ἔντερα : 345

ἐξμνυσθαι : 83

ἔξυπνος : 191

ἐπρχεσθαι : 160-161

ἐπὶ : ἐπ᾽ἐμο ἐστι : 249

ἐπιβλαια : 357

ἐπιεκεια : 84, 305

ἐπιεικζειν : 84

ἐπιθετικῶς : 32

ἐπικαρπα : 138

ἐπλογος : 313

ἐπσκοπος : 322

ἐπιστομζειν : 57

ἐρημζοντος : 325

ἕρκος Ἀχαιῶν (= Ἀχιλλεὺς) : 85

ἑρμαῖ ; Ερμῶν περικοπὴν (Thc.) : 100

ἔρχεσθαι : 160

ἑτερομαλλῆ : 357

εὖ : – γεγονὼς : 260 ; – οἶδα 265 ; – ἀκοειν 273

εὐθνας διδναι : 82

εὐθνειν : 82

εὐπροσωπεῖν : 333

εὐφυΐαν : 260

ἐφθαρμνη : 117

ἔχω : -ειν θυμὸν ἀγαθν : 15 ; -ειν διὰ στματος 57 ; -ειν / -ουσα μαλακῶς 96 ;
-ειν συγγνμην 217 ; –εἰπεῖν 225 ; -ει τς βελτονα παραινσαι 226, 227

Ζεῦ τῆς λεπττητος τῶν φρενῶν,  : 400

ζευγνναι : 184

ζῆλος : 317

ἥμεις οἱ ἄλλοι : 243 ; (Plat.) : 244

θαλασσοκρατεῖν : 132

θαυμαστὸν ὅσον : [xiv]

θρνος : 330

794

ἰδιτης : 312

ἱμτιον : 331

ἰταλὸς : 3 ; -ος 287

κακστων κκιστε : 400

κακῶς δδια / –δεδιναι / –πεινᾷν : 274 ; – ἀκοειν 400

καλὴν καλῶς : 400

καλῶς γεγονὼς : 260

καμρα : 336

κμηλον δρομδα : 98-99 ; – νωτοφροι 99

κρα > caput (Fest.) : 49

καταληπτὸν : 116

κατπλασμα : 313

καταφυγὴ : 157

καταχρηστικῶς : 124

καυνκη (Ar.) : 356 ; καυνκαι (Hsch.) : 357

κεφλαιον, τὸ : 42

κεφαλ : εἰς -ὴν ὕμᾶς τρψαι (Dém.) : 30

κολεζοντες : 322

κολεασμὸς : 322

κολεὸς : 322

κορωνς : 100

κροκωτὸς : 100

κκλος : 320

Κκλωπος δωρεὰ / Κυκλπειον γρας / ξνιον : 297

λάλη/λάλoς : 61 ; λάλoς Ἠχ / λάλoς Σειρήν (Anthol. Pal.) 61 ; λάλους (Gell.) 61-62

λγω : – ὅτι : 285 ; – σε 400

λεψανα : 315

λπους : 2

λγχην/λγχην : 362

Μὰ Δα : 321

μαλακα : 96

μαλακῶς ἔχειν (Ach. Tat.) : 96

μᾶλλον + comparatif : 400

μανδα/μανδη : 331

μανθνειν : 187

μασσᾶσθαι : 321, 334

μεγαλομτηρ : 333

µεγαλνει ψυχ μου τν Κριον : xii

μταλλα : 313

μετπου : ἐπὶ – / ἐν - : 50.

μοναστριον : 323

μοναχὸς : 323, 324

μονας = νφων (Hsch.) : 325

μονις : 324

μονοπλιον : 326

μὺς, μυὼν/μυῶνας : 93, 94 ; μῦς 338

Ναὶ μὰ Δα : 321

νετερος : 343

Νὴ Δα : 321

νφων = μονας (Hsch.) : 325

νοεῖν (Plat.) : 366

νομζειν/νομζεσθαι : 101

νμος : 101

νοσεῖν : 96

νουθετεῖν : 149

νωτοφροι (κμηλοι) : 99

ξνιον, ξνια, ξεινϊον, ξεινϊα (Hom.) : 297

ξένον : 18

ξενοδόκον : 18

οἶδα ὅτι : 285

οἱ πλεονες : 400

ὁμο χρῆσθαι τχῃ : 400

ὁμολογεἶν ὅτι : 286

ὀναγὸς/ὀνηγὸς : 384

ὀνηλτης : 384

ὀρθοποδεῖν : 333

ὄρυζα : 101

ὀρφανὸς : 332

ὄρχεις : 20

ὅτι = quòd : τ τοῦτο οὕτω κατηφὴς εἶ ; λγω – / οἶδα – / δεικνναι – : 285 ; ὁμολογεἶν 286 ; ἔγραψαν – 287 ; quòd 288 ; πλὴν – / εἰ μὴ –292 

οὐρὰν : 102

οὖς/ὦτα : ὦτα (τὰ) ἐπὶ τῶν ὤμων ἔχειν ; ὀρθν τὸ ἱστναι : 53

ὄφ : 294

795

ὄφιν : 294

παιδεειν : -σας οὖν αὺτὸν ἀπολσω (Luc) : 149

πανσαγα : 357

παρακεκινδυνευμνον : 86

παῦε παῦε : 7

παῦσαι/πασασθαι : 6-7

πεινᾳν : 274

πτορες : 358

πινδαρζειν : 86

πσυρες : 358

πλεονες, οἱ : 400

πλος/πλως : 187

πλὴν ὅτι : 292

ποθεῖν : 179

-ποις (suffixe) : 196

πολχρυσος : 120

πονηρὸν ἵππον/ἰππριον (Xen.) : 11

ππανον : 332

πρκος : 2

πρακτικούς : 67

πρεσβτερος : 322

πρλογος : 313

πρσοδον : 138

προσφυγὴ : 157

πτεον : 3

ῥῆνες : 355

ῥινὸς : 355

πτειν ἐπὶ κεφαλν : 45

σγμα/σγη ; σγοι (Pol.) : 357

σκκος : 320

σξαι : 357

σκουρος : 99

σπλεθος : 339

στμα : 43 ; διὰ -τος ἔχειν / ἀνὰ ἔχειν 57 ; = gueule (animal) 58 

στρματα : 357

συκοφνται : 84

σνδικοι : 81

σνοδος : 323

σφοδρὸν : 86

σχδη : 85

σχσμα : 322

σχοῖνος γεωμετρικς (Gloss. D.) : 360

τξαι : 83, 148

ταχυγραφα : 72

ταχυγραφεῖν : 72

ταχυγρφους, -ων : 72

τπης/τπις : 330-331, 357

τελεα στιγμὴ : 286, 373

ττορες : 358

τ ; : 375

τοσοῦτν ἐστι : 400

τραγματα : 327, 331

τραπεζοκρος (Ps.-Phocylide) : 332

τρψαι : εἰς κεφαλὴν ὑμᾶς … – (Dém.) : 30

τρκεφ : 49

τριφσιος > trifarius : 49

τμβος : 337

τπτοντα ἀντιτπτειν : 179

τχῃ : ὁμο χρῆσθαι – : 400

ὕμεις οἱ ἄλλοι (Plat.) : 244

ὑπρ = pro = pour : 252

ὑπρχεσθαι : 161

ὑποκριτὴς : 322

ὑποστιγμὴ : 286

ὑποφυγὴ : 157

φαντασ/φαντασαι : 330

φντασμα : 330 ; φαντσματι : τῷ μῷ / ἡμετρῳ – (Plat.) 329

φθαρτὸς : 116

φιλεῖν = osculari : 179

φυλττου : 144

φύσιν = naturalia/naturale : 21

χαλινοῦν : 235

χρται : 85

χιτὼν,  : 100

χλωρων : 99

χρῆμα : τὸ τῶν νυκτῶν (Ar.) : 400

χρῆσθαι : 400

χωλς : 338

796

ψυχροποις : 196

᾽γαθ : 108

Ζεῦ τῆς λεπττητος τῶν φρενῶν : 400

ὦτα ἐπὶ τῶν ὤμων ἔχειν, τὰ : 53

ὠτὶς, ὠτδα : 334

mots et exemples en langues diverses

Les chiffres renvoient aux pages de lédition latine originale

Allemand

Als man nach : 328

Espagnol

anza : 331

cabezsa : 27

cabo, - de Santa Maria : 32

lancea : 362

Italien

bambino : 349

bocca : 349

borsa : 349

capo : 32

meschino : 349

molo : 348

pedante : 349

poveretto : 349

Hébreu

ערכון : 313