Aller au contenu

Classiques Garnier

Bibliographie essentielle

395
I3II3LIOURAPHII; I;SSI;NTII;LLE


Azsaivas 1559 ~ Aisstvns, Jean Peine n', Discourr historiai de PasYiquûé ct illurtre cité de Nis~rer..., Lyon, Guillaume Rouille, 1559/156G.
9xsax'c[: Aisaxs't, Leon Battista, Dere mdzhcatoria, Rlorence, N. L. 9lamanni, 1485; éd. àt. G. Orlandi & P Portoghesi, Milano, Il Polifilo, 1966. 2 vol.
ARMRLLINI 19~ - ARMRLLINI, M'drran0, i,e Ch14Je d2 ROYYIa del JPtolO lV al XX, a G dl. C. Caccaxii[, Roma, Pdiziorâ R.O.R. E, 1942. 2 vol.
Bnx»aro 1556 : Bnxsnxo, Daniele, I dzeci libri delCarchlettura di P1. Vitrsvig tradatti et ronnmentati..., Venise, R. Marmlini, 1556.
Baxsaxo 1567 : Baxsaxq Daniele, M. Vûruvü Po./Bonis de architectura litiri decem taro rorrzraentarür..., R. de'Resnceschi & J. Ceieghee, 1567.
BnUnrusx : Bronrusx, Henri, Bibliogra,Ahie Zyormnire, Rechercüu rur ler im,nrimeurr, litiraireç rekerrrs et fondvera de le2rer dz Iryo~s au XV?ème sale, Lyoq Brun, 189)-1921. 12 vol. (rééd. Paris, De Nobele, 1964-1965)-
BELTRAMSNLIDEMO 2GGS BRLTRAMINI, GmdO ffi DEMO, PÂ O'dCdO, aNuOVI dOCülnenCl e

notizie riguardanâ Andrea Palladiq la sua famiglia eil suo lavoro », A7rnali di architectura, 2Q, 2008, p. 125-139.
Berlin _Kataleg : 6tsatliche Piunstbiblixhek Berlin Katalog der Ornanuntzrv'~raormzlung der Staatlichen Kûrutbihliothek Berlin, Butin, Vulag Für Ii'unstwissenschaft, 1939; rééd. New York, Franklin, 1968
Brorvno 1531 : Brorvnq Flaviq De Roxnr~ triomphante lib ri decem. Romæ rnrtauratæ libri III. Italia illrutrata..., Bâle, J. Probeq 1531.
CaiixsaT 2004 : VrTxwx, De Parchitectore. Livre VI, Tex[e établi, [radiât et cormnurté pae Louis Caxa.xsar, Pads, Les Belles Lettres (CU19, 2004.
Cana 2003, voir Canr/Lioa/ZosrGxxnnU 2003-
CarvrlLrou/Zouvcxanao 2GG3 : V[1'xuva, De l'archztecture, Livre VII, Tete établi et ttaduit pae Beensrd L[ev &Michel Zurtvcxsnaq commenté psr Maeie-Théc2se Carvt, Paris, Les Belles Letttes (CUF), 2003.
Cnx'rrsx : Cna'c[ax, 91&ed, Bitiliographie der édïionr der De Tourner imprimeur^r lyonnais. Mise en ordre avec une introdistion e[ dee appendices par Marius Acmcrr et une notice bio- geaphiquepae Eugène Vrnr„ Paris, Bibliothèque nationale, 1937-1938 (rééd, iao-similé. Genève, Slatkine Reprints, 1970)-
Catalogue der Actw de Françni- la -Catalogue der Ader de Praarçnir 7°', IX, Paris, Imprimuie nationale, 1967.
Cssntuntve 1521 : Casaxmivq Cesare, Di Ludo Urtruvio Yellione de architectura libri decem, Corne, 1521 (érl. facsimiL avecintroducâen de Carol H. Krurvsxs : Vitruvizu on Archrecture, T'anrlated from the Latzn roto Italian, wüb commentary & alz.-atratioru by Cerare Cerarianq London, Blorn, 196fi).
CxOCSV 1909 : GHOISY, Auguste, Vitrave, Parie, Lahore, 1909 4 vol. ; éd. tit.: Paris, De Nobele, 1971. 2 vol.
CxnPeoivi 1984 : C[nvotvtvr, Luâa A., u Rea Giomndo da Ueeona and his Pslition of Vitmvius », Journal of the Marburg and Courtauld Inrtûutcr, 47, 1984, p. 72-90.
396 Cicegnara : Catalogo ragiosato dei libei datte d'antichitd bosreduti dal Conte Cùognara, Pise, Capurrq 1821. 2 val. (eééd.: Cosenza, Beennu, 19601.
Clovis Sa~yhtorum : Clavs Seriehtorum Græcorum et Latinorum, Québec, 1985. 4 vol. Correrpcndance d'Armzgnac 200? : CorrereAOnrlance du rnrdinnl Georges d'Armagnac, Tome Z 153Q-
li6Q peéaentée par Ghaeles SnMasniv, publiEe pat Nicole LsMamxa, Paria, CTHS, 2007. Corso 1997, voir Corso/Ronxnrro 1997.
Corso/Ronxaivo 1997: Vrrxwxo, De architectura, a. c. di P- Gros, Traduziaue e commenta di Antonio Corso e P.lisa Roiwaarsq Turin, Einaudi, 1992 2 vol.
Cossrvza 1962 : Cossrvza, Maeio Emiliq Biograplival and 6iblzographical dstionary of the Ztalzan huruznists and of the warld of dasical srholarship rn Ztaly, 1300-IQOQ Beamn, Massschusetta, Hall t~ Cq 1962. 5 vol.
Da x.a Mura 1667 : na Ln Maxa, Philibert, De vïa, moribur, et scri~tis Guillelmi Fhilanrlri Castilionü, Civir Romani Epirtola, {Dijon}, 1667.
Delle Iettere facete 1601 : Delle Iettere facete, et piacevoli, di diveri huomini grandi, et efüari & Aegli ingegni..., raanite~er M. Dioreigi Atanagi, Venise, A. Salicato, 1601, 2 vol.
~& L~~RMF. IS V% Iiâ L~ORMR, PhllcbeCC, L¢ j1ftY2>uY L/dlü dK l'a PC%IYLKIIZP¢..., P3r15, i. NiOrfh

1567 (€cl. foc-similé - Trraitér d'architecturre, Pe€sentation par J -M. Pftrooss nsMorvret.os, Paris, lsget, 19887
Dirvstxoox 1942 : Duvsnxoox, William B., aThe Liteeae~ Remsins of Sebastiano Sulio ~, T'he Art Buletrn, 24, 1942, p. 55-91.
Dizimaario biografuo : Dizionano biogrnfuo degli Ualiani, a c di Aldo Fssxasnvq Rama, Secietà grafica Romana, 1960-.
Psxaxnr : Psxaxnr, Bodq Viruviur t die zehre Buecher .der Arefütehtur .Iz Virtuv und ihre Heraurgeber. M1 einem Verzeirlmzr der vorhanrfenere Aurgaden m1d ?r/nüterzengrn, Berlin, Burgverlag, 1918 (ré~1 : New York, Salloch, 1952).
Rnsxicxos 1551 : Rasxicivs, Geoeg, Romæ rive liber utilisrisracr de veteris Romæ rüu, ra~icnibuç
vizr~ tesnblzr et alür.md j5cliq B"sle, J. Opoeinus, 1550; éd. cit.: Bâle, J. Oporinus, 1551.
Raovnva'r-Raivsorv 2006 : Paovnva'r-Rarvsoiv, Valérie, Decor Ualiw, deror czvratzr monume~sa-,

trnvarrx publia et spedader au m`siède d'aeArèr let Variæ de Cassiodore, Pdipuglia, Baei, 2006. Pomrss :The Powler architectural enlleetiore o,Fthe)ohru Ho~kinr University. Catalogue mmpiled
bp L. Hais Ro~wisx and E. Basa, Baltimore, Pveegeeen House Fomdatioq 1961.
Rroiwaiwasi. 2002 - Rroiwaiwasi, Sabine, Sebartusno Serlio arrchitecte de la Renairrance, Paria, Gallhnaxd,

2002 (1 `~ lsl.: Milan, Rlecta, 1998)
Gnvoovàs/Max1'm* 1985 : Gnvoovàs, René a- Maxrnv, Roland, Dictionnaire méthodique de l'architecture grecque et romaine, I. Matériaux, tedmiquer de conzrtruction, techniques et futures dre décor; Cel1. PFR 84, Rome, 1985.
Gxasvcas 1970 : Gxasvcss, Frank, Vitrreviur en Archlecture. Bookrl V,'I'este établi et traduit par R Gewgu, Cambridge, Maaaachuaetts, Harvard Univeesitp Press/Londres, Heinemann Ltd, 1970, 2 vol. (1` éd.: 1931-1934).
Gres 1984 -Gros, Pierre, aLa basilique de forum selon Vitruve, V, 1 - la nonne et

Yexp€rimentadon », Bæuplanung zend Sautheorie der Antike (Di'.bi<.rionenz zut ardidologirchen
Baufmschung, 41, Berlin, 1984, p. 49-69, repris dans Gxos 2005, p. 217-237.
Gros 1988 : Gros, Pieeee, a Vitruve elles ordres ~, J. Genssavnxa (édJ, Le; traités d'archztedure
de la Renasrance, Paris, Piard, 1988, p. 49-59~
Gros 1996 : Gros, Pierre, 1'archùnecture romaine du dÆbut du m` s. av. J.-C. 3 la fn da Haut Empire. L Les moreumentr publLs, Paris, Picard, 1996.
Gsos 2001 : Gsos, Pierre, L'architecture romairse. II, Maioar, palai, villas et tombeaux, Paris, Picard, 2006 (récxl.: Paris, Picard, 200.
Gros 2006 : Gros, Pierre, Uztruve et Ire tradition des traités d'arihitecture Pabdca et ratiotivatio. Recueil dkuder, Rome, CERR-366, Rame, ERR, 2005.
Hocxoiv 1994 : Rnsainis, Reançais, ouvrer cmrzQlétu, éd. M. Hvcxoiv, Paris, Gallimazd, 1994

397 InV. 1561 : Iseder omnium Lihrorrur in BiGliotheut Reverendisr.' Fr Illzutria.~ D(emilni Cardinalir rFArmaignaro Epircebi Rtdhenen{Iiry ire Ej~zrropio ible Ruthenæ eiur ære t~ Itudio non ad ruum modo, red grau uzrrvir hommis vr~rm pluribur armir rollecti & roacervati reperd Trent xNF irenü areno 1561, Carpentras, BibliothAque Inguimbeetine, ms. 1769, i 167-184.
IiRINSKY 1967 IixlNSxY, Carol Huselle, «Seventy-eight Vitruvius rnanuscrip[s ,Journal o,Fthe 1Krarburg and Courtauld Intituter, XX%, 1967, p. 36-70.
L&MAITRF. 1988 : LF.MAITRR, Nicole, Le Rouergue flamboyant. Z,e rlergéet lerfdèler du diocèse de Rodez 1477-1553, Pads, Cerf, 1988.
L&MâRLR 2000 : LanlxxLx, Frédérique, Let Annotations de Guillaume Philandrier^ czar le De architectura de Vitruve, Livres I à N, Inttoducrion, ttaducrion et commentaire et édition du texte de 1552 en Fao-similé, Paeis, Picard, 2000.
LsxtaxLa 2003 : LatrtaxLE, Frédérique, a Guillaume Philandrier et la biblieth@que du cardinal Geergs d'Armagnac ~ (avec 1a publication de Pinventaire de 1a biblie[hAque de Georges d'Armagnac), Éturler Aveyrormazer, 2003, p. 219-244.
LEMERLR 2005 : LEMERLR~ FrédérlCllle, I,Æ RE3Fai(l'anC2 Et lP` antk~l42téJ" AR lfd GÆTFIe~ TurnhOüC~

Brepols, ZOOS.
LRM ARLF. 2009 : LAM&P LF., FSédéClClüe~ aLa cOmpleAeté de l'entrepOSe éd1COClale 3 la Rensissance : le cas du De ArrhiteGUra de Viauve ~, Martine FURNO (éd J, Qui écrit l Figurer Ce Fauteur et peiCr Cet collaborateurs du ferle (vif-::vtt Iiècler), PENS, collection IHL, 2009, p. 151-1(~.
LLMâRLâ 2010 : LanlsxLS, Frédérique, aPhilandrier et Fra Giemndex, Girvarmi Giocondo urnanzlta, archictto e antiluario, 25° seminaeio in[emazionale delPaedti~ttuea a cura di Pierre GxOS e[ Piee Nicola PnGLInxA, Vicence, Cisa A. Palladio, 10-12 juin 2010, ~ paraître.
LlcoxID %XII : Llcoxxo, Pyrro, Lzbro a +rero Trattrsta dell'antzchztd. XXII... Nel anale si dzchia- rano a7mme famore viÜe et particolarmente dellla antzu cltd di Tibure et di aluni momm~erzti, Turin, Aechivio di Statq Codex Ja. IL7. Voie ZfiN 2005.
LlooIGAM 1995 : Vlrxwa, De Farchitecture. Livre VII, Texte étsbli et traduit pst Beensrd Lloq commenté par Marie-'Thérèse CAtrt, Paris, Les Belles Lettres (CUF), 1995. LloolZUlNGAâDAU 2003, Voir GAM/Lloo/ZouvcxanAO 2003.
NiARINI 1836 : MARiNh Aloisi0, Vitruvü De architectura libri rkmm aFparatu pramuniti evun dationibrc et ilbtrationibur refzCi. Therauro variarum lece`ionrva er rodicibw undipue grverizr et ul2ioni5ur meiverrir locupletati..., Rnme, 1836. 4 VoL
MAxEé70UCS 1896: MAxlléioULS, Pierre, Étude 6iagvaphiyuesur le cardzral d'Armagnacll00- ISSS, Thèse inédite de PÉcole des Chartes, 1896. 2 Vol. (P.xemplaire manuscrit conservé à Rodez, Société des Letttes et Arts de YAVeîeon).
New Grove Dictionary :The New Grorre Dicüonary of Music and.Mvsicianr, S. SADLH (éd J, Londres, Mac NIillan, 1980, 20 Vol.
PAGLIARA 1986 : PAGLmRA, Pier Nicola, a Viteuvio, da teeto a canope n, S. JaTTIS (édJ, Memoria tlell'aretim nell'arte italiana, III, Turin, Einaudi, 1986, p. 3-85.
PAGL.IARA 1988 ` PACLIAxA, Pier Nicola, aSnali e pratica vitruviana d i Sangallo il Giovane e di suo firatello Giovanni Battista ~, J- GUILLP.UMF. (éd.), Ler traztér d'ardüteaure dK la Renaiaance, Paeis, Picard, 1988, p. 179-206.
P&RRAULT 1684 : PaIUtAUL1', Claude, Let dit livrer ~architedure de Urtruve rorrigez ~ trariuitl norevellement en françoir, avec der noter et der figurer. Seconde édïion reveuè; corrigée, ~ augrrzen- tée.., Paris, J.B. Geignard, 1684 (1~ éd.: Paris, 1673).
Pr-nLnrmxrax 1544 : PxaANntuax, Gtûllaume, Ire dxrzm librar Pd. Uitnevü Pollionzr de arâai- teCUra arneotationer..., Rome, G. A. Dossena, 154~i.
POLâNI - PGL&NI, Giovanni, ?xercitationer Uztruvzanæ prime, hoc est... commentariszr crdttua de M. Vitruvü Pollimeir archluti X. ZiSrorum edztionibru, nec non de eorumdem ullori/ru'...,
Padoue, J. Manfré, 1739.
IZABELAIS~ VOff I-IUCAON 199~F.
398 Ralvaznl 2001 : Relvaznl, Antonella, Pirro Lgm~io e Pinterpretazione delle vii entiche, Studi Ligoriani/3, Rome, Quasar, 2001.
Rlsn :Brüish architectural Library. Royal Insü[u[e ef Brüish 9echi[ec[s. Ea rly p rznted bookr 147-1840. Catalogue of %he Britrh archüedurnl Zibrnry. Earl_y zmpriartr co~tion, Munich, Saur, 2003. 5 vol.
Ronlnno 199?, voir CoxsoiRoLmlvo 1997.
Ronllar 1913 : Roiwllaa, Ialcien, Lw originer politiquer dzr guerrer de religion, Paris, Perrin, 1913, 2 vol.
SALLOU 2009 : VI't'rova, De Carchledure. Z, ivre V, Texte établi, traduit et commenté par G SaiIDq Paris, Les Belles Lettres (CUP!, 2GG9.
Sexxaoxs 2000 : Sexxaoxs, Anna, Antikenbi>d und Kisnrtanschauursgen der neabolitanirclien
Malen, Architekten md Antiquarr Pirro Ligurio (1513-153.3), Cologne, Bëhlan, 2000.
SsxLlo 1537 : EaxLtq Sebastiano Regole generali di ardütetara copra lE cirque maniere degli

erüj`ui..., Verrier, P. Marmlini, U37 (éd. fao-eimilé : Il Po1i(ilq Milan, 2001, vol. 1).
SERLLO 1540: Saxr,Iq Sebastianq Zl terza libro.., nel gvuelsijxeuranq esi rlescrivono le antit2uita di

Rome, e la altre chermlo hl ltalin, e fuori d'Italîe, Venise, R. Marmlini, 1540 (Fsl. fao-eimilé
Il Polifila, Milan, 2001, vol. 1).
Scaxs12004: Scnxsl, Claudia Vitruvio fer^rarere, De architectura Laprinza versions illustrata, Modyne, Panini, 2004.
SYMHONI 1558 : SYMHONI, GabrleL, 1F~Yatlonl degl, epitaphtf ef medaglie entiche, Lyon, f. âe Tournes, 1558.
Tav 2005 Tain, Alessandra (éd.), Libro dell'aretzur cittd di Trvoli e rli aGxme famore ville, Turirl, Lle Luta, 2005, vol. 20.
TOL.OAI&I 1547 : TGLGM&[, Clandiq Delle lettere di Clreudzo Tolo+nei librisette, Vi negia, G. Giolito de Rerrad, 1547.
Toso RonrNVS 1970 : Tc~so Ronslxs, Giulisna, Scolari franceri a Padova agli alberi de>la corYrm~ ferma, Padoue, 1970.
Vrrxova 1490 : L. Vutruvü Pollionzr ad. Cerarem Augurtum dz architectura, Reme, [s. n], vers 1490. VI'rxova 1496 : Hoc vi volumine hæc opera rontinentur. L. Vitrzevü Pollionir de archüedurn libri
deara. Serti Iulü Frontirei rle aaureslrrttibrc liber urne..., Florence, ls. n], 1496.
VI1'uva 1497 Hoc in volumine Scot opera rontinentur. ClconLlm harmonirzcm iretrodudorvvn...
L. 4 ztruvü Polliorlir de archztectura libri rfecerr. Serti Iulü Frontzni de aq_:aedactib:u liber
un:u..., Venise, S- Bevilacqua, 1497.
VlTxova 1511 : M. Vûruviar perJutundum solito castgatim~ faduç cumt`ugurir ~ tabula, ut jaco legi et .iseelligi porrü, Venise, G. da Tridentine 1511.
VI'rxova 1513 : V.truviur iterum et Frontinz.-a a Iocundo reviri repzrgatigze gzantzm er rollatione litait, Rlerence, R. Giunta, 1513.
VI1'x[rva 1522 : M. Uitnevü de arrfütectura libri dzcrrrz super maxima rliligzretia rgrtigati atq(ice} eaavi, ar&litzr, Iulü Frontini de aauerluctibrc librz praptzr rnateriæ af~nitatem, Plorence, H€ridus de R. de Giunta, 1522.
VlTxovs 1523 : M. Vitr~svü de architectura libri decem, rumma diligerltî8 recogniti atque eraui, avn ncnnullir fgurir rab hx rigno * perûir s:umquam entra isnprærriç additir Iulü Frontini de ayumduGitiur librir probter materiæ af~nitatem. [s. 1., 1523].
VI's'xova 1543 : M. V.truvü... de architectura libei decem... nuncprimum in Ger^mania cyuu potuit di,!;gentia eraui, atque Sint inrle schematibur non mjucundr exornati. Adjecimur etinm propter argrvnznti coreforrnitatznr Se.xti Iulü Froretini de aqumdiec`ibru urbia Romce libellas<. Item ex libro Nicolai Curani Carrl. rle ttatidt experimeretz..., Strasbourg, G. Messeeschmidt, 1543.
VlTxava 1547 ` Archledure ou are de bien bartir de Marc Vitruve Pollion_. sri' dza Lat;nz en Praalçoir parJan Martin..., Pads, J. Gaæau, 1547.
VlTxova 155G : M. Vitruvü Pollionir... de archûedura libri X... leczr yuam plurimir Sac editione emendati. Adiunctir nurscprirum Gulielmi Philandri Cartilienü Gadi Civil Rem. rustigationi- bur atgae armotationibur zn eordem longe dod;:rimir..., Strasbeueg G. Messerschmidt, 1550.
399
Virxwa 155? : M. Vüruvü Pollionzr de architectura libri dece~r... o~nTibur esnniusn editim:ibus

!ange emendatiorer~ rol!atir veteribrcr ere3r~Sis. AccesserurY Gulielmi Philandri Cartilicnü, civzr
Romanz annotcrimvs carigatiorer, &plus tertzaQarte lecuQletim~er..., L~oq J. de Tournes, 1552. Vi'rxovio 1567 r pitrzevio. I dieci Zibri de~'archüettrsra trar'iitti e rommentati da Daniele Barbara
(15b7), avec m essai de M. Taacros et une élude de M. Moxx~.a, Milaq I1 Polifilq 19fi7. Zxiaax 1881 : ZaiLax, Jeazi, La diplaeatie franLazre verr Iz milizn du Xvt riPdc tl'a~rkr la ror-
rerprmdance dK Gaillamne Pellzcier, Paris, Hachette, 1881 (1`~ éd.: 1880).
Zaaz[ 1959 ~ Zaazç Giangiorgiq Zduegsii Bell' antichik2 di Andrea Palladzq Venise, Pozza, 1959