Aller au contenu

Classiques Garnier

Bibliographie

423

Bibliographie

Ouvrages antiques,
médiévaux et renaissants

Achillini, Alessandro, De orbibus libri quattuor, Bologna, B. Hectoris, 1498.

Albert le Grand, Super geometriam Euclidis, in Alberti Magni ordinis fratrum prædicatorum episcopi Opera omnia, éd. P. M. J. E. Tummers, Münster, Aschendorff, 2014.

Alexandre de Villa Dei, Carmen de algorismo, in Rara mathematica, éd. J. O. Halliwell, London, John W. Parker, 1839, p. 73-83.

Al-Farabi, Kitab ihsa al-ulum, Catálogo de las ciencias, trad. A. Gonzáles Palencia, Madrid-Granada, CSIC, 1953.

Al-Farabi et Dominique Gundissalvi, Über die Wissenschaften, traduction du De scientiis dal-Farabi (selon la version de Dominique Gundissalvi) par J. H. J. Schneider, Freiburg, Herder, 2006, p. 140-165.

Alberti, Leon-Battista, De pictura præstantissima, et nunquam satis laudata arte libri tres absolutissimi, Leonis Baptistæ de Albertis viri in omni scientiarum genere, & præcipue mathematicarum disciplinarum doctissimi, Bâle, B. Westheimer, 1540.

Amico, Giovanni-Battista, De motibus corporum cœlestium juxta principia peripatetica sine eccentrici et epicyclis, Venise, 1536.

Anthemius de Tralles, Anthemius of Tralles. A Study in Later Greek Geometry, éd. G. L. Huxley, Cambridge (Mass.), Greek, Roman and Byzantine studies, 1959.

Apollonius de Perge, Coniques, éd. M. Federspiel et R. Rashed, Berlin, W. de Gruyter, 2008-2010.

Archytas de Tarente, Die Fragmente der Vorsokratiker, éd. H. Diels et W. Kranz, vol. I, Berlin, Weidmannsche Buchhandlung, 1903.

Aristote, De lâme, trad. R. Bodéüs, Paris, GF Flammarion, 1993.

Aristote, De la génération et la corruption, éd. et trad. M. Rashed, Paris, Les Belles Lettres, 2005.

Aristote, Métaphysique, trad. J. Tricot, Paris, Vrin, 2000.

424

Aristote, Physique, trad. P. Pellegrin, Paris, GF Flammarion, 2000.

Aristote, Seconds analytiques, trad. P. Pellegrin, Paris, GF Flammarion, 2005.

Aristote, Traité du ciel, trad. C. Dalimier et P. Pellegrin, Paris, GF Flammarion, 2004.

Aristote-Averroès, Aristotelis opera cum Averrois commentariis, Venise, Giunta, 1562-1574.

Augustin dHippone, Aurelius Augustinus : De musica liber VI, éd. M. Jacobsson, Stockholm, Almquiest & Wiksell Intl, 2002.

Averroès, Aristotelis metaphysicorum libri XIIII. Cum Averrois Cordubensis in eosdem commentariis, et epitome. Theophrasti Metaphysicorum Liber. Marci Antonij Zimara Contradictionum Solutiones, in hoc Metaphysicorum libros, Venise, Giunta, 1562.

Averroès, Libri IIII. De cœlo et mundo : subnexis duobus illis De generatione & corrup. cum singulorum epitomis hactenus non impressis. ac Aver. fidiss. Interprete, Pavie, Burgofrancus, 1520.

Baker, Humphrey, The rules and righte ample documentes, touchinge the vse and practise of the common almanackes whiche are named ephemerides : a briefe and shorte introduction vpon the judiciall astrologie, for to prognosticate of thinges to come, by the helpe of the said ephemerides : with a treatise added herunto, touchinge the conjunction of the planetes, in every one of the .12. signes, and of their prognostications and revolutions of yeres, the hole faithfully, and clerely translated into Englyshe by Humfrey Baker, Londres, T. Marshe, 1558.

Baldi, Bernardino, Le Vite de matematici, éd. E. Nenci, Milan, Francoangeli, 1998.

Barbaro, Daniele, La pratica della perspettiva : opera molto utile a pittori, a scultori, e ad architetti, Venise, R. Borgominieri, 1568.

Barozzi, Francesco, Procli Diadochi Lycii philosophi platonici ac mathematici probatissimi in primum Euclidis Elementorum librum Commentariorum ad universam mathematicam disciplinam principium eruditionis tradentium libri III, Padoue, G. Percacino, 1560.

Barozzi, Francesco, Opusculum in quo una oratio, et duæ quæstiones : altera de certitudine, et altera de medietate mathematicarum continentur, Padua, G. Percacino, 1560.

Barozzi, Francesco, Cosmographia in quatuor libros distributa : summo ordine, miraque facilitate, ac brevitate ad magnam Ptolemæi mathematicam constructionem, ad universamque astrologiam instituens, Venise, G. Percacino, 1585.

Barozzi, Francesco, Admirandum illud geometricum problema tredecim modis demonstratum, Quod docet duas lineas in eodem plano designare, quæ nunquam invicem coincidant, etiam si in infinitum protrahantur : & quantò longiùs producuntur, tantò sibi invicem propiores evadant, Venise, G. Percacino et G. Battista Fantini, 1586.

425

Bartoli, Cosimo, Opere di Orontio Fineo del Delfinato divise in cinque Parti, Aritmetica, Geometria, Cosmografia, & Orivoli, Tradotte da Cosimo Bartoli, Gentilhuomo, & Academico Fiorentino, Et gli Specchi, Tradotti dal Cavalier Ercole Bottrigaro, Gentilhuomo Bolognese, Nuovamente poste in luce, Venise, F. Franceschi, 1587 (rééd. Venise, G. Hertz, 1670).

Bartolo da Sassoferrato, Tractatus de fluminibus seu Tyberiadis, Bologne, J. Roscius, 1576 (réimpr. G. Astuti, Turin, Bottega dErasmo, 1964).

Benedetti, Giovanni Battista, Diversarum speculationum mathematicarum et physicarum liber, Turin, Héritiers de N. Bevilacqua, 1585.

Boèce, Anicii Manlii Torquati Severini Bœtii De institutione arithmetica libri duo, De institutione musica libri quinque, accedit geometria quæ fertur Bœtij, G. Friedlein, Leipzig, B. G. Teubner, 1867.

Boèce, LInstitution arithmétique, trad. J.-Y. Guillaumin, Paris, Les Belles lettres, 1995.

Boèce, De la Trinité, dans Traités théologiques, éd. et trad. A. Tisserand, Paris, Flammarion, 2000.

Borrel, Jean, Confutatio quadraturæ circuli ab Orontio Finæo factæ, in Opera geometrica, quorum tituli sequuntur, Lyon, T. Bertellus, 1554.

Borrel, Jean, De quadratura circuli libri duo, ubi multorum quadraturæ confutantur, & ab omnium impugnatione defenditur Archimedes. Ejusdem annotationum opuscula in errores Campani, Zamberti, Orontij, Peletarij, Jo. Penæ interpretum Euclidis, Lyon, G. le Rouille, 1559.

Bovelles, Charles (de), Introductio in scientiam perspectivam, in J. Lefèvre dÉtaples, Epitome compendiosaque introductio in libros arithmeticos Severini Bœtij, Paris, W. Hopyl et H. Estienne, 1503.

Bovelles, Charles (de), Livre singulier et utile touchant lart et practique de geometrie, Paris, S. de Colines, 1542 ; Géometrie practique, composée par le noble philosophe maistre Charles de Bovelles, & nouvellement par luy revue, augmentée, & grandement enrichie, Paris, R. Chaudière, 1551.

Bullant, Jean, Recueil dhorlogiographie, contenant la description, fabrication et usage des horloges solaires, Paris, J. Bridier, 1561.

Cardan, Jérôme, Hieronymi Cardani in Hippocratis Coi Prognostica, Bâle, H. Petri, 1568.

Catena, Pietro, Universa Loca in logicam Aristotelis in Mathematicas disciplinas, Venise, F. Marcolino, 1556.

Chuquet, Nicolas, La Géométrie. Première géométrie algébrique en langue française (1484), éd. H. LHuillier, Paris, Vrin, 1979.

Cicéron, De lOrateur, trad. E. Courbaud, Paris, Les Belles Lettres, 1922.

Clavius, Christoph, Euclidis elementorum libri XV : Accessit XVI. De solidorum regularium comparatione. Omnes perspicuis demonstrationibus, accuratisque scholijs 426illustrati. Auctore Christophoro Clavio Bambergensi. Societatis Jesu, Rome, V. Accolto, 1574 (rééd. Rome, B. Grassius, 1589 ; Cologne, B. Ciotti, 1591 ; Rome, 1603 ; Francfort, N. Hoffmann, 1607 ; Cologne, M. Cholinus, 1607 ; Mayence, A. Hierat, 1611-1612).

Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solarium, sed aliarum quoque rerum quæ ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometrice demonstrantur, in Opera mathematica, Mayence, A. Hierat, 1611-1612.

Commandino, Federico, Archimedis opera nonnulla a Federici Commandino urbinate, nuper in latinum conversa, et in commentarijs illustrata, Venise, P. Manuzio, 1558.

Commandino, Federico, Archimedis De ijs quæ vehuntur in aqua libri duo, Bologne, A. Benacio, 1565.

Commandino, Federico, Euclidis Elementorum libri XV. Unà cum Scholijs antiquis. A Federico Commandino Urbinate. Nuper in latinum conversi, commentarijsque quibusdam illustrati, Pesaro, C. Francischino, 1572.

Commandino, Federico, Heronis Alexandrini Spiritalivm Liber, Urbino, D. Frisolino, 1575.

Dasypodius, Conrad et Herlinus, Christian, Analyseis Geometricae Sex Librum Euclidis, Strasbourg, J. Rihel, 1566.

Dee, John, The Mathematicall Præface, in H. Billingsley, The Elements of geometrie of the most ancient philosopher Euclide of Megara, London, John Daye, 1570.

Digges, Thomas, A Geometrical Practise, named Pantometria, Londres, H. Bynneman, 1571.

Diocles, On Burning Mirrors : the Arabic Translation of the Lost Greek Original, éd. G. J. Toomer, Berlin, Springer, 1976.

Dominique de Clavasio, The Practica geometriæ of Dominicus de Clavasio, éd. H. L. L. Busard, Archive for History of Exact Sciences, vol. 2, no 6, 1965, p. 520-575.

Dominique Gundissalvi, De divisione philosophiæ, éd. L. Baur, Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters, vol. 4, nos 2-3, Aschendorff, Münster, 1903.

Elias, Prolegomena philosophiæ, in Commentaria in Aristotelem Græca, éd. A. Busse, vol. XVIII, Berlin, G. Reimer, 1900.

Érasme de Rotterdam, Μωρίας Εγκώμιον sive Stultitiæ laus Desiderij Erasmi Roterodami declamatio, Bâle, J. J. Thurneisen, 1780.

Euclide, Les Éléments, trad. et comm. B. Vitrac, introd. M. Caveing, Paris, PUF, 1990.

Euclide, The Thirteen Books of the Elements, trad. et comm. T. L. Heath, New York, Dover publications, 1956.

427

Euclide, Εὐκλείδου στοικείων βιβλ. Ιε. ἐκ τῶν θεώνος συνουσιῶν. Εἰς τοῦ αὐτοῦ τὸ πρῶτον, ἐξηγημάτων Πρόκλου βιβλ. δ Adjecta præfatiuncula in qua de disciplinis mathematicis nonnihil, éd. S. Grynée, Bâle, J. Hervagius, 1533.

Fernel, Jean, Monalosphærium, Paris, S. de Colines, 1526.

Ficin, Marsile, Platonis Opera Omnia, Florence, 1484 (Divini Platonis Opera Omnia Marsilio Ficino Interprete, Lyon, N. Vincentium, 1588).

Forlani, Paolo, Totius Galliæ exactissima descriptio, Venise, B. Zaltieri, 1566.

Fracastor, Jérôme, Homocentrica, sive de stellis, Venise, 1538.

Francesca (della), Piero, De prospettiva pingendi, éd. critique de G. Nicco Fasola, Florence, Sansoni, 1942.

Galien, Claude, De crisibus et De diebus decretorijs, in Claudij Galeni Opera Omnia, vol. IX, éd. C. G. Kühn, Leipzig, 1821-1833 (réimpr. Hildesheim, G. Olms, 1965).

Galien, Claude, De diebus decretorijs, from Greek into Arabic : a Critical Edition, with Translation and Commentary, of unayn ibn Isāq, Kitāb ayyām al-burān, éd. G. Cooper, Farnham, Ashgate, 2011.

Gesner, Conrad, Bibliotheca universalis sive catalogus omnium scriptorum locupletissimus in tribus linguis : Latina, Græca & Hebraica, Zurich, H. Widmann, 1545.

Gogava, Antonius, Cl. Ptolemæi Pelusiensis Mathematici operis quadripartiti, in latinum sermonem traductio adjectis libris posterioribus, Antonio Gogava Graviens interprete []. Item, De sectione conica, orthogona, quæ parabola dicitur : Deque speculo ustorio, libelli suo, hactenus desiderati : restituti ab Antonio Gogava Graviensi. Cum præfatione D. Gemmæ Frisij [], Louvain, P. Phalesius et M. Rotarius, 1548.

Grynée, Simon, Novus orbis regionum ac insularum veteribus incognitarum, Paris, Galliot du Pré, 1532.

Hippocrate, Primus liber pronosticorum, in Articella nuperrime impressa cum quamplurimis tractibus pristine impressioni superadditis, J. de La Place, Lyon, B. Troth, 1515.

Hippocrate, Hippocratis coi liber prænotionum, in Hippocratis coi medicorum omnium longe principis, opera quæ ad nos extant omnia, per Ianum Cornarium medicum physicum latina lingua conscripta, Bâle, J. Froben, 1546.

Hippocrate, Œuvres choisies dHippocrate, trad. C. V. Daremberg, Paris, Labé éditeur, 1855.

Hugues de Saint-Victor, Practica geometriæ, in Hugonis de sancto victore opera propædeutica, éd. R. Baron, Notre Dame, University of Notre Dame Press, 1966.

Jean de Bassolis, In Tertium sententiarum Opus, Paris, J. Frellon, 1516 (et F. Regnault et J. Frellon, 1517).

428

Jean de Murs, De arte mensurandi. A Geometrical Handbook of the Fourteenth Century, éd. H. L. L. Busard, Stuttgart, F. Steiner, 1998.

Jean de Sacrobosco, Tractatus de Sphæra, Venise, A. de Rottweil, ca. 1478 (éd. R. de Andrade Martins, Campinas, Universidade estadual de Campinas, 2003).

Jean de Sacrobosco, Textus de sphæra Joannis de Sacrobosco : introductoria additione (quantum necessarium est) commentatioque, ad utilitatem studentium philosophiæ Parisiensis Academiæ illustratus. Cum compositione Annuli astronomici Boneti Latensis : Et Geometria Euclidis Megarensis, Paris, S. de Colines, 1521.

Jean de Sacrobosco, Algorismus vulgaris, éd. J. O. Halliwell, Rara mathematica, London, J. W. Parker, 1839, p. 1-26.

John Peckham (Pecham), John Pecham and the Science of Optics : Perspectiva communis, éd. D. Lindberg, Madison, University of Wisconsin Press, 1970.

Kircher, Athanasius, Athanasij Kircheri ars magna lucis et umbræ in decem libros digesta, Rome, H. Scheus, 1646.

La Ramée, Pierre, Dialectique (1555), éd. N. Bruyère, Paris, Vrin, 1996.

La Ramée (de), Pierre, Proœmium mathematicum, ad Catharinam Mediceam, Reginam, matrem Regis, Paris, A. Wechel, 1567.

La Ramée (de), Pierre, Scholæ Mathematicæ libri XXXI, Bâle, E. Episcopius, 1569.

Lefèvre détaples, Jacques, Arithmetica decem libris demonstrata ; Musica libris demonstrata quatuor ; Epitome in libros arithmeticos divi Severini Bœtij ; Rithmimachie ludus que et pugna numerorum appellatur, Paris, J. Higman et W. Hopyl, 1496 (réimpr. H. Estienne et W. Hopyl, 1503 ; H. Estienne, 1510 ; S. de Colines, 1522).

Leonard de Pise (Fibonacci), Practica geometriæ, éd. B. Boncompagni, Scritti di Leonardo Pisano matematico del secolo decimoterzo, vol. II, Roma, Tipografia galileiana, 1862.

Martinez Siliceo (Guijarro), Jean, Arithmetica Joannis Martini, Scilicei, in theoricen, et praxim scissa, H. Estienne, Paris, 1519.

Münster, Sebastian, Compositio horologiorum, in plano muro, truncis, anulo, concavo, cylindro & varijs quadrantibus, cum signorum zodiaci & diversarum horarum inscriptionibus, Bâle, H. Pierre, 1531.

Münster, Sebastian, Horologiographia, post priorem æditionem per Sebast. Munsterum recognita, & plurimum aucta atque locupletate adjectis multis novis descriptionibus & figuris, in plano, concavo, convexo, erecta superficie & c., Bâle, H. Pierre, 1533.

Nicomaque de Gérase, Nicomachi Geraseni Pythagorici, Harmonices manualis, in Antiquæ Musicæ Auctores Septem : Græce et Latine, éd. M. Meibom, vol. I, Amsterdam, L. Elzevirius, 1652.

Nicomaque de Gérase, Nichomachi Geraseni Pythagorei Introductionis arithmeticæ libri II, éd. R. Hoche, Leipzig, Teubner, 1866.

429

Nifo, Agostino, Expositio super octo Aristotelis Stagiritæ libros de Physico auditu, Venise, Giunta, 1552.

Nuñez, Pedro, De erratis Orontij Finæi Regij Mathematicarum Lutetiæ Professoris, Qui putavit inter duas datas lineas, binas medias proportionales sub continua proportione invenisse, circulum quadrasse, cubum duplicasse, multangulum quodcunque rectilineum in circulo describendi, artem tradidisse, & longitudinis locorum differentias aliter quam per eclipses lunares, etiam dato quovis tempore manifestas fecisse, Petri Nonij, Salaciensis Liber unus, Coimbra, J. Barreira et J. Álvares, 1546.

Nuñez, Pedro, De erratis Orontij Finæi Regij Mathematicarum Lutetiæ Professoris, dans Obras, éd. H. Leitão, vol. III, Lisbonne, Fundação Calouste Gulbenkian, 2005.

Origène, Origenis De principiis libri quatuor, in Origenis opera omnia, éd. J. P. Migne, vol. I, Patrologiæ cursus completus, t. 11, Paris, 1857.

Origène, Origenis e tomo III commentariorum in Genesim fragmentum, in Origenis opera omnia, éd. J. P. Migne, vol. II, Patrologiæ cursus completus, t. 12, Paris, 1862.

Pacioli, Luca, Divina proportione opera a tutti glingegni perspicaci e curiosi necessaria ove ciascun studioso si Philosophia, Prospectiva Pictura Sculptura, Architectura, Musica, e altre Mathematice, suavissima, sottile, e admirabile doctrina consequira, e delectarassi, con varie questione de secretissima scientia, Venise, P. dei Paganini, 1509 (éd. facsim. et trad. G. Duchesne et M. Giraud, Librairie du Compagnonnage, 1980).

Pappus dAlexandrie, La Collection mathématique, trad. P. Ver Eecke, Bruges, Desclée De Brouwer, 1933.

Pappus dAlexandrie, Pappus of Alexandria. Book 4 of the Collection, éd. et trad. H. Sefrin-Weis, Londres, Springer, 2009.

Pappus dAlexandrie, Pappus of Alexandria. Book 7 of the Collection, éd. A. Jones, New York, Springer, 1986.

Paul de Tarse (saint Paul), Apostoli ad Romanos epistula sancti Pauli (Vulgate).

Pèlerin, Jean (Viator), De artificiali perspectiva, Toul, P. Jacob, 1505.

Peletier du Mans, Jacques, In Euclidis Elementa Geometrica Demonstrationum Libri sex, Lyon, J. de Tournes, 1557.

Pereira, Benito, De communibus omnium rerum naturalium principijs et affectionibus libri quindecim. Qui plurimum conferunt ad eos octo Aristotelis qui de physico auditu inscribuntur, intelligendos, Rome, V. Tramezzino, 1576.

Peurbach, Georg, Theoricæ novæ planetarum Georgij Purbachij astronomi celebratissimi, Nuremberg, 1472 (Paris, J. Petit, 1515 ; R. Chaudière, 1525 et 1534).

Piccolomini, Alessandro, Commentarium de certitudine mathematicarum 430disciplinarum, in In mechanicas quæstiones Aristotelis paraphrasis, Rome, A. Blado, 1547, fos 71v-110r.

Piero della Francesca, De prospettiva pingendi, éd. G. Nicco Fasola, Florence, Sansoni, 1942.

Pietro dAbano, Conciliator differentiarum philosophorum et præcipue medicorum, Differentia IX, Venise, Giunta, 1520.

Pietro dAbano, Il Lucidator dubitalium astronomiæ di Pietro dAbano, opere scientifiche inedite, éd. G. Federici Vescovini, Padoue, Programma e 1 + 1 editori, 1988.

Platon, Œuvres complètes, trad. et comm. L. Robin, Paris, Gallimard, 1950.

Poblacion (Martinez), Juan, In figuram dierum criticorum, brevis ac familiaris explanatio, Paris, S. de Colines, 1535.

Poblacion (Martinez), Juan, De usu astrolabij compendium. Joannis de Monteregio super usu & constructione astrolabij armillaris Ptolemei, enarratio, Paris, J. Corbon, 1545.

Postel, Guillaume, La Vraye et entiere description du Royaume de France et ses confins, avec laddresse des chemins & distances aux villes inscriptes es provinces diceluy, 1570.

Proclus de Lycie, Εἰς τοῦ αὐτοῦ τὸ πρῶτον, ἐξηγημάτων Πρόκλου βιβλ. δ in Εὐκλείδου στοικείων βιβλ. Ιε. ἐκ τῶν θεώνος συνουσιῶν, éd. S. Grynée, Bâle, J. Hervagius, 1533.

Proclus de Lycie, Procli Diadochi in primum Euclidis Elementorum librum commentarij, éd. G. Friedlein, Leipzig, B. G. Teubner, 1873.

Proclus de Lycie, Les Commentaires sur le premier livre des Éléments dEuclide, trad. P. Ver Eecke, Bruges, Desclée de Brouwer, 1948.

Proclus de Lycie, A Commentary on the First Book of Euclids Elements, trad. G. Morrow, Princeton, Princeton University Press, 1992.

Ptolémée, Claude, Claudij Ptolomæi Pheludiensis Alexandrini Quadripartitum, Bâle, J. Hervagius, 1533.

Ptolémée, Claude, Ὑποθέσεων τῶν πλανωμένων, in Claudij Ptolemæi opera quæ exstant omnia, vol. II : Opera astronomica minora, éd. J. L. Heiberg et L. Nix, Leipzig, B. G. Teubner, 1907.

Ptolémée, Claude, Hypothèse des planètes ou Mouvement des cercles célestes, in Hypothèses et époques des planètes, de Claude Ptolémée, et Hypotyposes de Proclus Diadochus, trad. N. Halma, Paris, Merlin, 1820.

Ptolémée, Claude, La Composition mathématique, éd. et trad. N. Halma, Paris, J. Hermann, 1927.

Regiomontanus, Johannes, Epitoma in Almagestum Ptolemæi, Venise, J. Hamman, 1496.

Regiomontanus, Johannes, Oratio Johannis de Monteregio habita Patavij in 431prælectione Alfragani, in M. Malpangotto, Regiomontano e il rinnovamento del sapere matematico e astronomico nel quattrocento, Bari, Cacucci Editore, 2008.

Reisch, Gregor, Margarita philosophica, Freiburg, J. Schott, 1503.

Reisch, Gregor, Margarita philosophica, rationalis, moralis philosophiæ principia, Bâle, S. Henricpetri et C. Resch, 1535.

Reisch, Gregor, Margarita filosofica del R. Do. P. F. Gregorio Reisch, Nella quale si trattano con bellissimo, & breve metodo non solo tutte le dottrine comprese nella ciclopedia degli antichi, ciœ cerchio, ouer rotolo delle scienze, ma molte altre ancora aggiuntevi di novo da Orontio Fineo, matematico Regio. Tradotta nuovamente dalla lingua latina nellitaliana da Giovan Paolo Gallucci, Salodiano Accademico Veneto. E dal medesimo accresciuta di varie, e bellissime cose come nella nona pagina si vede. Non meno per i curiosi dilettevole, che utile, e gionevole per gli studiosi, Venise, G. A. Somascho, 1599.

Ricci, Agostino, De motu octavæ Sphæræ, Opus Mathematica, atque Philosophia plenum. Ubi tam antiquorum, quam juniorum errores, luce clarius demonstrantur : In quo & quam plurima Platonicorum, & antiquæ magiæ (quam Cabalam Hebræi dicunt) dogmata videre licet intellectu suavissima, Paris, S. de Colines, 1521.

Robert Grosseteste, Commentarius in Posteriorum analyticorum libros, éd. P. Rossi, Milan, Università Cattolica del Sacro Cuore, 1981.

Robert Grossesteste, Roberti Grosseteste episcopi Lincolniensis Commentarius in VIII libros Physicorum Aristotelis, éd. R. C. Dales, Boulder, University of Colorado Press, 1963.

Roger Bacon, Opus maius, éd. J. H. Bridges, London, Williams and Norgate, 1900.

Roomen, Adriaan (van), In Archimedis circuli dimensionem Expositio & Analysis. Apologia pro Archimede, ad Clariss. virum Josephum Scaligerum. Exercitationes cyclicæ contra Josephum Scaligerum, Orontium Finæum, & Raymarum Ursum, in decem Dialogos distinctæ, Würtzburg, G. Fleischmann, 1597.

Tartaglia, Niccolò, Quesiti et inventioni diverse de Nicolo Tartaglia, di novo restampati con una gionta al sesto libro, nella quale si mostra duoi modi di redur una Citta inespugnabile, Venise, V. Ruffinelli, 1546.

Tartaglia, Niccolò, Nova Scientia inventa da Nicolo Tartalea, Venise, S. da Sabio, 1537.

Tartaglia, Niccolò, General trattato di numero e misure. Quarta parte, nella quale si riducono in numeri quasi la maggior parte delle figure, cosi superficiali, come corporee della geometria ; et oltre acio sapplicano alla materia, a si metteno in atto prattico. Cose molto utile à tutte le qualità delle persone, et infinitamente desiderate de studiosi delle Divine Mathematice, Venise, C. Troiano, 1560.

Tartaglia, Niccolò, Euclide megarense philosopho, solo introduttore delle scientia mathematice. Diligentemente rassettato, et alla integrità ridotto, per il degno 432professore di tal Scientie Nicolo Tartalea Brisciano secondo le due tradottioni. Con una ampla espositione dello istesso tradottore di nuovo aggiunta. Talmente chiara, che ogni mediocre ingegno, senza la notitia, over suffragio di alcunaltra scientia con facilità serà capace a poterlo intendere, Venise, C. Troiano, 1565 (1re éd. V. Ruffinelli, 1543).

Thâbit ibn Qurra, Œuvres dastronomie, éd. et trad. R. Morelon, Paris, Les Belles Lettres, 1987.

Thâbit ibn Qurra, The Astronomical Works of Thâbit B. Qurra, éd. F. J. Carmody, Berkeley – Los Angeles, University of California Press, 1960.

Thévet, André, Les vrais pourtraits et vies des hommes illustres grecz, latins et payens recueilliz de leurs tableaux, livres, médalles antiques et modernes, Paris, Vve de J. Kerver et G. de Chaudière, 1584.

Thomas dAquin, Commentaria in octo Libros Physicorum Aristotelis, in Opera omnia, iussu Leonis XIII, vol. II, Rome, Typographia Polyglotta, 1884.

Thomas dAquin, Expositio super librum Bœthij « De trinitate », éd. et trad. P. Hoffmann et H. Schrödter, Freiburg, Herder, 2006.

Thomas dAquin, Expositio libri Posteriorum analyticorum, in Opera omnia, jussu Leonis XIII, t. I, Rome, Commissio Leonina – Paris, Vrin, 1989.

Thomas dAquin, Secunda secundæ Summæ theologicæ, in Opera omnia, jussu Leonis XIII, vol. VIII, Rome, Typographia Polyglotta, 1895.

Thomas dAquin, Expositio super librum Bœthij De trinitate, in Kommentar zum Trinitätstraktat des Bœthius II, éd. et trads. P. Hoffmann et H. Schrödter, Freiburg, Herder, 2006.

Valla, Giorgio, De expetendis et fugiendis rebus opus, Venise, A. Manuce, 1501.

Vitellion, Opticæ libri X, in Opticæ thesaurus Alhazeni arabis libri septem, nunc primùm editi. Ejusdem liber de crepusculis & nubium asensionibus. Item Vitellonis Thuringopoloni libri X. éd. F. Risnero, Bâle, 1572 (éd. D. Lindberg, New York – London, Johnson Reprint, 1972).

Werner, Johannes, In hoc opere hæc continentur : Libellus Joannis Verneri Nurembergen. super vigintiduobus elementis conicis. Ejusdem commentarius seu paraphrastica enarratio in undecim modos conficiendi ejus problematis quod cubi duplicatio dicitur. Ejusdem commentatio in Dionysodori problema, quo data sphæra plano sub data secatur ratione, alius modus idem problema conficiendi ab eodem Joanne Vernero novissime compertus demonstratisque. Ejusdem Joannis, de motu octavæ sphæræ, tractatus duo. Ejusdem summaria enarratio theoricæ motus octavæ sphæræ, Nuremberg, Peypus, 1522.

Zenoi, Domenico, Totius Galliæ descriptio cum parte Angliæ, Germaniæ, Flandriæ, Brabantiæ, Italiæ Romam usque / Orontio F. Delph. autore, Venise, 1561.

Zimara, Marcantonio, Theoremata, seu memorabilium propositionum limitationes, Venise, G. Scoto, 1543.

433

Sources modernes
et littérature secondaire

Acerbi, Fabio, « The geometry of burning mirrors in Greek antiquity. Analysis, heuristic, projections, lemmatic fragmentation », Archive for History of Exact Sciences, vol. 65, no 5, 2011, p. 471-497.

Aiton, Eric J., « Peurbachs Theoricæ Novæ Planetarum : A translation with commentary », Osiris, 2de Series, no 3, 1987, p. 4-43.

Aked, Charles K., « Biography of Oronce Fine », Oronce Fines First Book of Solar Horology, éd. P. I. Drinkwater, Shipston-on-Stour, 1990.

Allard, André, « The arabic origins and development of Latin Algorisms in the twelth century », Arabic Sciences and Philosophy, vol. 1, no 2, 1991, p. 233-283.

Allard, André, Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi, le Calcul indien (algorismus) : versions latines du xiie siècle, Paris, Blanchard, 1992.

Allard, Guy, Bibliothèque du Dauphiné, contenant lhistoire des habitants de cette province qui se sont distingués par leur génie, leurs talents et leurs connoissances, Grenoble, L. Gilibert, 1680.

Arend, Sylvain, « La stabilisation de la fête de Pâques », Ciel et Terre : Bulletin de la Société Belge dAstronomie, de Météorologie et de Physique du Globe, vol. 77, 1961, p. 391-393.

Arnaud, Sophie, La Voix de la nature dans lœuvre de Jacques Peletier du Mans (1517-1582), Paris, H. Champion, 2005.

Axworthy, Angela, « The epistemological foundations of the propædeutic status of mathematics according to the epistolary and prefatory writings of Oronce Fine », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 31-51.

Axworthy, Angela, Le Statut des mathématiques au xvie siècle : Le cas dOronce Fine, thèse de doctorat, Université François-Rabelais, Tours, 2011.

Axworthy, Angela, « The ontological status of geometrical objects in the commentary on the Elements of Euclid of Jacques Peletier du Mans (1517-1582) », F.M.S.H., Working Paper, no 41, août 2013, p. 1-17.

Azzolini, Monica, « Reading health in the stars : Politics and medical astrology in Renaissance Milan », Horoscopes and Public Spheres : Essays on the History of Astrology, éd. G. Œstmann, D. H. Rutkin, K. von Stuckrad, Walter de Gruyter, Berlin – New York, 2005, p. 183-205.

Bakhouche, Béatrice, « Boèce et le Timée », Boèce ou la chaîne des savoirs, éd. A. Galonnier, Louvain – Paris, Peeters, 2003, p. 5-22.

434

Barker, Peter, « Copernicus and the critics of Ptolemy », Journal for the History of Astronomy, vol. 30, 1999, p. 343-358.

Barker, Peter, « The reality of Peurbachs orbs : Cosmological continuity in fifteenth and sixteenth-century astronomy », Change and Continuity in Early Modern Cosmology, éd. P. J. Boner, Archimedes 27, Springer, 2011, p. 7-32.

Barker, Peter et Goldstein, Bernard R., « Realism and instrumentalism in sixteenth-century astronomy : A reappraisal », Perspectives on Science, vol. 6, no 3, 1998, p. 232-258.

Baron, Roger, Science et sagesse chez Hugues de Saint-Victor, Paris, P. Lethielleux, 1957.

Baron, Roger, « Sur lintroduction en Occident des termes “geometria theorica et practica” », Revue dhistoire des sciences et de leurs applications, vol. 8, no 4, 1955, p. 298-302.

Bataillon, Marcel, « Les lecteurs royaux et le nouveau monde », Bibliothèque dhumanisme et renaissance, vol. 13, 1951, p. 231-240.

Baxandall, Michael, « Lœil du Quattrocento », Actes de la recherche en sciences sociales, vol. 40, 1981, p. 10-49.

Beaujouan, Guy, « Lenseignement de larithmétique élémentaire à luniversité de Paris aux xiiie et xive siècles », Homenaje a Millás-Vallicrosa, vol. 1, Barcelone, Consejo Superior de Investigaciones Cientificas, 1954, p. 93-124.

Beaujouan, Guy, « Réflexions sur les rapports entre théorie et pratique au Moyen Âge », The Cultural Context of Medieval Learning, éd. J. E. Murdoch et E. D. Sylla, Dordrecht, Reidel Publishing Company, 1975, p. 437-484.

Benoit, Paul, « Marchands et mathématiques : le cas français », Actes de la Société des historiens médiévistes de lenseignement supérieur public, vol. 19, 1988, p. 195-210.

Bennet, Jim, « Geometry in context in the 16th century : the view from the Museum », Early Science and Medecine, vol. 7, no 3, 2002, p. 214-230.

Berggren, J. Lennart et Jones, Alexander, Ptolemys Geography : An Annoted Translation of the Theoretical Chapters, Princeton, Princeton University Press, 2001.

Bernard, Alain, « The significance of Ptolemys Almagest for its early readers », Revue de synthèse, vol. 131, 6e série, no 4, 2010, p. 495-521.

Besse, Jean-Marc, Les Grandeurs de la Terre : Aspects du savoir géographique à la Renaissance, Lyon, ENS éditions, 2003.

Besse, Jean-Marc, « Cosmography and geography in the sixteenth century : the position of Oronce Fine between mathematics and history », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 100-113.

Bezza, Giuseppe, « Representation of the skies and the astrological chart », 435A Companion to Astrology in the Renaissance, éd. B. Dooley, Leiden – Boston, Brill, 2014, p. 57-86.

Biagioli, Mario, « The social status of Italian mathematicians, 1450-1600 », History of Science, no 27, 1989, p. 41-95.

Black, Robert, « École et société à Florence aux xive et xve siècles », Annales. Histoire, Sciences Sociales, vol. 4, 2004, p. 827-846.

Blay, Michel, « La vue et la lumière : Sur quelques aspects de lhistoire de la lumière », Revue dhistoire des sciences, vol. 60, no 1, 2007, p. 119-132.

Boudet, Jean-Patrice, « Charles V, Gervais Chrétien et les manuscrits scientifiques du collège de Maître Gervais », Médiévales, vol. 52, 2007, p. 15-38.

Boulay (du), César, Historia universitatis parisiensis, vol. 4, Paris, P. de Bresche et J. de Laize-de-Bresche, 1665-1673.

Breton, Stanislas, Philosophie et mathématiques chez Proclus, Paris, Beauchesne, 1969.

Brioist, Pascal, « Oronce Fines practical geometry », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 52-63.

Brioist, Pascal, « Familiar demonstrations in geometry : French and Italian Engineers and Euclid in the Sixteenth Century », History of Science, vol. 47, no 155, 2009, p. 1-26.

Brioist, Jean-Jacques, « Oronce Fine & cartographical methods », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 137-155.

Broc, Numa, La Géographie de la Renaissance (1420-1620), Paris, Bibliothèque nationale, 1980.

Broc, Numa, « Quelle est la plus ancienne carte “moderne” de la France ? », Annales de Géographie, vol. 92, no 513, 1983, p. 513-530.

Brun, Robert, « Un illustrateur méconnu. Oronce Finé », Arts et Métiers graphiques, vol. 41, 1934, p. 51-57.

Brun, Robert, Le Livre français illustré de la Renaissance, étude suivie du catalogue des principaux livres à figures du xvie siècle, Paris, A. et J. Picard, 1969.

Brun, Robert, « Maquettes déditions dOronce Finé », Studia bibliographica in honorem Herman de La fontaine Verwey, éd. S. van der Woude, Amsterdam, M. Hertzberger, 1966, p. 36-42.

Brunschvicg, Léon, Les Étapes de la philosophie mathématique, Paris, A. Blanchard, 1972 (1re éd. Paris, L. Alcan, 1929).

Bruyère, Nelly, Méthode et dialectique dans lœuvre de La Ramée : Renaissance et âge classique, Paris, Vrin, 1984.

Bussolin, Dominique, Les Célèbres Verreries de Venise et de Murano. Description 436historique, technologique, et statistique de cette industrie divisée dans ses diverses branches, avec des notices sur le commerce en général des émaux et des conteries, Venise, H. F. Münster, 1847.

Buzon, Frédéric (de), « Mathématiques et dialectique : Descartes ramiste ? », Les Études philosophiques, vol. 4, 2005, p. 455-467.

Byrne, Patrick H., Analysis and Science in Aristotle, Albany, State University of New York Press, 1997.

Byrne, James S., « A humanist history of mathematics ? Regiomontanus Padua oration in context », Journal of the History of Ideas, vol. 67, no 1, 2006, p. 41-61.

Carey, Hilary M., « Judicial astrology in theory and practice in later medieval Europe », Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences, vol. 41, no 2, 2010, p. 90-98.

Caroti, Stefano, « Nicole Oresme, Claudio Celestino, Oronce Fine e i Mirabilia Naturæ », Memorie domenicane, vol. 8-9, 1977-1978, p. 355-410.

Caveing, Maurice, Le Problème des objets dans la pensée mathématique, Paris, Vrin, 2004.

Celenza, Christopher S., « Pythagoras in the Renaissance : The Case of Marsilio Ficino », Renaissance Quarterly, vol. 52, no 3, p. 667-711.

Chase, Michael, « Quod est primum in compositione, est ultimum in resolutione. Notes on analysis and synthesis in Late Antiquity », Anuario Filosófico, vol. 48, no 1, 2015, p. 103-139.

Cifoletti, Giovanna, « La question de lalgèbre. Mathématiques et rhétorique des hommes de droit dans la France du xvie siècle », Annales. Histoire, Sciences Sociales, vol. 50, no 6, 1995, p. 1385-1416.

Cifoletti, Giovanna, « Lutile de lentendement et lutile de laction, discussion sur lutilité des mathématiques au xvie siècle », Revue de synthèse, 4e sér., nos 2-3-4, 2001, p. 503-520.

Cifoletti, Giovanna, « Oronce Fines legacy in the French algebraic tradition : Peletier, Ramus and Gosselin », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 114-136.

Clæssens, Guy, « Imagination as self-knowledge : Kepler on Proclus commentary on the first book of Euclids Elements », Early Science and Medicine, vol. 16, no 3, 2011, p. 179-199.

Clæssens, Guy, « Proclus : Imagination as a symptom », Ancient Philosophy, vol. 32, no 2, 2012, p. 393-406.

Clæssens, Guy, « A sixteenth-century neoplatonic synthesis. Francesco Piccolominis theory of mathematics and imagination in the Academicæ contemplationes », British Journal for the History of Science, vol. 47, no 3, 2014, p. 421-431.

437

Clæssens, Guy, « Clavius, Proclus, and the limits of interpretation : Snapshot-idealization versus projectionism », History of Science, vol. 47, no 3, p. 317-336.

Clagett, Marshall, Archimedes in the Middle Ages, vol. 3 : The Fate of the Medieval Archimedes 1300-1565, part 3 : The Medieval Archimedes in the Renaissance, 1450-1565, Philadelphia, The American Philosophical Society, 1978.

Clagett, Marshall, Archimedes in the Middle Ages, vol. 4 : A Supplement on the Medieval Latin Traditions of Conic Sections (1150-1566), Philadelphia, The American Philosophical Society, 1980.

Clucas, Stephen, « Epilogue », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, Donington, S. Tyas, 2009, p. 206-212.

Clulee, Nicholas H., « Astrology, magic, and optics : Facets of John Dees early natural philosophy », Renaissance Quaterly, vol. 30, no 4, 1977, p. 632-680.

Concasty, Marie-Louise (éd.), Commentaires de la faculté de médecine de luniversité de Paris (1516-1560), Paris, Imprimerie nationale, 1964.

Conley, Tom, The Self-made Map : Cartographic Writing in Early Modern France, Minneapolis, University of Minnesota Press, 1996.

Conley, Tom, « Oronce Finé and the self-made map », Repossessions : Psychoanalysis and the Phantasms of Early Modern Culture, éd. T. Murray et A. K. Smith, Minneapolis, University of Minnesota Press, 1998, p. 81-110.

Conley, Tom, « “Theres a New World here” : Pantagruel via Oronce Finé », French Global : A New Approach to Literary History, éd. C. McDonald et S. R. Suleiman, New York, Columbia University Press, 2010, p. 21-41.

Cornford, Francis M., « Mathematics and dialectic in the Republic VI.-VII. (I.) », Mind, vol. 41, no 161, 1932, p. 37-52.

Cornford, Francis M., « Mathematics and dialectic in the Republic VI.-VII. (II.) », Mind, vol. 41, no 162, 1932, p. 173-190.

Cozzoli, Daniele, « Alessandro Piccolomini and the certitude of mathematics », History and Philosophy of Logic, vol. 28, no 2, 2007, p. 151-171.

Crapulli, Giovanni, Mathesis universalis, Genesi di una idea nel XVI secolo, Rome, Edizioni dellAteneo, 1969.

Crevier, Jean-Baptiste-Louis, Histoire de luniversité de Paris, vol. V, Paris, Desaint et Saillant, 1761.

Dainville, François (de), La Géographie des humanistes, Paris, Beauchesne, 1940.

Dainville, François (de), Le Dauphiné et ses confins vus par lingénieur dHenri IV, Jean de Beins, Genève, Droz, 1968.

Dainville, François (de), « How did Oronce Fine draw his large map of France ? », Imago Mundi, vol. 24, 1970, p. 49-55.

Davidson, Herbert A., Alfarabi, Avicenna, and Averrœs on Intellect : Their Cosmologies, Theories of the Active Intellect, and Theories of Human Intellect, Oxford, Oxford University Press, 1992.

438

Davis, Natalie Z., « Sixteenth-century French arithmetics on the business life », Journal of the History of Ideas, vol. 21, no 1, 1960, p. 18-48.

Delhaye, Philippe, « La place des arts libéraux dans les programmes scolaires du xiiie siècle », Arts libéraux et philosophie au Moyen Âge. Actes du IVe Congrès international de philosophie médiévale, Paris – Montréal, Institut détudes médiévales – Vrin, 1969, p. 161-173.

DellAnna, Giuseppe, « Aspetti e sviluppi della teoria aristotelica delle matematiche nel Rinascimento : M. A. Zimara e P. Catena », LUomo e la natura nel Rinascimento, éd. L. Rotondi Secchi Tarugi, Milan, Nuovi orizzonti, 1996, p. 65-79.

DellAnna, Giuseppe, Dies critici : la teoria della ciclicità delle patologie nel XIV secolo, Galatina, Congedo, 1999.

Desan, Philippe, Naissance de la méthode (Machiavel, La Ramée, Bodin, Montaigne, Descartes), Paris, A.-G. Nizet, 1987.

Desan, Philippe, « Préfaces, prologues et avis au lecteur : stratégies préfacielles à la Renaissance », What is Literature ? France 1100-1600, éd. F. Cornilliat, U. Langer et D. Kelly, Lexington, French Forum, 1993, p. 101-122.

Desanti, Jean-Toussaint, « Une crise de développement exemplaire : la “découverte” des nombres irrationnels », Logique et connaissance scientifique, éd. J. Piaget, Paris, Gallimard, La Pléiade, 1967, p. 439-464.

Destombes, Marcel, « Oronce Fine et son globe céleste de 1553 », xiie Congrès international dhistoire des sciences (Paris, 1968), Paris, A. Blanchard, 1971, p. 41-50.

Dhombres, Jean, « La mise à jour des mathématiques par les professeurs royaux », Histoire du Collège de France, vol. I, éd. A. Tuilier, Paris, Fayard, 2006, p. 377-420.

Di Bono, Mario, Le Sfere omocentriche di Giovan Battista Amico nellastronomia del Cinquecento, Gênes, Centro di Studio sulla Storia della tecnica, 1990.

Di Bono, « Copernicus, Amico, Fracastoro and Tusis device : Observations on the use and transmission of a model », Journal for the History of Astronomy, vol. 26, 1995, p. 133-154.

Diels, Hermann, Die Fragmente der Vorsokratiker, vol. I, Berlin, Weidmannsche Buchhandlung, 1903.

Dijksterhuis, Eduard J., The Mechanization of the World Picture, Oxford, Oxford University Press, 1961.

Dreyer, John L. E., History of the Planetary Systems from Thales to Kepler, Cambridge, Cambridge University Press, 1906 (réédité sous le titre A History of Astronomy from Thales to Kepler, formely titled History of the Planetary Systems from Thales to Kepler, New York, Dover Publications, 1953).

439

Drinkwater, Peter I., Oronce Fines First Book of Solar Horology, Shipston-on-Stour, 1990.

Duhem, Pierre, Sauver les apparences – Σῴζειν τὰ φαινόμενα. Essai sur la notion de théorie physique de Platon à Galilée, Paris, Vrin, 2003.

Duhem, Pierre, Le Système du monde : Histoire des doctrines cosmologiques de Platon à Copernic, Paris, A. Hermann et fils, 1913-1959.

Dumont, Jean-Paul (éd.), Les Présocratiques, Paris, Gallimard, 1988.

Dupré, Sven, « Visualisation in Renaissance optics : The function of geometrical diagrams and pictures in the transmission of practical knowledge », Transmitting Knowledge : Words, Images, and Instruments in Early Modern Europe, éd. S. Kusukawa et I. Maclean, Oxford, Oxford University Press, 2006, p. 11-39.

Dupré, Sven, « Printing practical mathematics : Oronce Fines De speculo ustorio between paper and craft », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 64-82.

Dupré, Sven, « Keplers optics without hypotheses », Synthese, vol. 185, no 3, 2012, p. 501-525.

Dupré, Sven, « The historiography of perspective and Reflexy-Const in Netherlandish art », Netherlands Yearbook for History of Art / Nederlands Kunsthistorisch Jaarbœk, vol. 61, no 1, 2011, p. 34-61.

Eagleton, Catherine, « Medieval sundials and manuscript sources : The transmission of information about the Navicula and the Organum Ptolemei in fifteenth-century Europe », Transmitting Knowledge : Words, Images, and Instruments in Early Modern Europe, éd. S. Kusukawa et I. Maclean, Oxford, Oxford University Press, 2006, p. 41-71.

Eagleton, Catherine, « Oronce Fines sundials : The sources and influences of De Solaribus Horologiis », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 83-99.

Eamon, William, « Astrology and society », A Companion to Astrology in the Renaissance, éd. B. Dooley, Leiden – Boston, Brill, 2014, p. 141-191.

Escallier, Émile, Aspects dOronce Fine, Gap, Éditions Ophrys, 1957.

Evans, Gillian R., « The teaching of mathematics in the Middle Ages and the Renaissance », Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences, éd. I. Grattan-Guinness, London – New York, Routledge, 1994, p. 275-280.

Faracovi, Ornella, « A return to Ptolemy », A Companion to Astrology in the Renaissance, éd. B. Dooley, Leiden, Brill, 2014, p. 87-98.

Federici Vescovini, Graziella, « Linserimento della “perspectiva” tra le arti 440del quadrivio », Arts libéraux et philosophie au Moyen Âge. Actes du ive Congrès international de philosophie médiévale, Paris – Montréal, Institut détudes médiévales – Vrin, 1969, p. 969-974.

Federici Vescovini, Graziella, « De la métaphysique de la lumière à la physique de la lumière dans la perspective des xiiie et xive siècles », Revue dhistoire des sciences, vol. 60, no 1, 2007, p. 101-118.

Feldhay, Rivka, « The use and abuse of mathematical entities : Galileo and the Jesuits revisited », The Cambridge Companion to Galileo, éd. P. Machamer, Cambridge, Cambridge University Press, 1998, p. 80-145.

Fétis, François, Biographie universelle des musiciens et bibliographie générale de la musique, Paris, Firmin Didot, 1866, t. 3.

Field, Judith V., « Perspective and the mathematicians : Alberti to Desargues », Mathematics from Manuscripts to Print, éd. C. Hay, Oxford, Clarendon, 1988, p. 236-263.

Fontaine, Jacques, « Les origines de lhymnodie chrétienne latine, dHilaire de Poitiers à Ambroise de Milan », Revue de lInstitut Catholique de Paris, vol. 14, 1985, p. 15-51.

French, Roger, « Astrology in medical practice », Practical Medicine from Salerno to the Black Death, éd. L. García-Ballester, R. French, J. Arrizabalaga et A. Cunnigham, Cambridge, Cambridge University Press, 1994, p. 30-59.

Frova, Carla, « Le traité De fluminibus de Bartolo da Sassoferrato (1355) », Médiévales, vol. 36, 1999, p. 81-89.

Gagné, Jean, « Du quadrivium aux scientiæ mediæ », Arts libéraux et philosophie au Moyen Âge. Actes du IVe Congrès international de philosophie médiévale, Paris – Montréal, Institut détudes médiévales – Vrin, 1969, p. 975-986.

Gallois, Lucien, De Orontio Finæo gallico geographo, Paris, E. Leroux, 1890.

Gallois, Lucien, « Un géographe dauphinois : Oronce Fine et le Dauphiné sur sa carte de France de 1525 », Recueil des travaux de linstitut de géographie alpine, vol. 6, no 1, 1918, p. 1-25.

Gallois, Lucien, « La grande carte de France dOronce Fine », Annales de Géographie, vol. 44, no 250, 1935, p. 337-348.

Gallois, Lucien, « Oronce Fine et sa grande carte de France de 1525 », Bulletin de lAssociation de géographes français, vol. 13, no 99, 1936, p. 107-115.

Gardies, Jean-Louis, « Les grecs et la naissance de lanalyse », Ancient and Classical Sciences and Philosophy, éd. R. Rashed et J. Biard, Peeters, Leuven, 1999, p. 37-60.

Gardies, Jean-Louis, Du Mode dexistence des objets de la mathématique, Paris, Vrin, 2004.

Gatto, Romano, « Christoph Clavius “Ordo servandus in addiscendis disciplinis mathematicis” and the teaching of mathematics in Jesuit 441colleges at the beginning of the Modern era », Science & Education, vol. 15, nos 2-4, 2006, p. 235-258.

Gavagna, Veronica, « La tradizione euclidea nel Rinascimento », Degli Elementi dEuclide volgarizzati da Federico Commandino, Urbino, Accademia Raffaello, 2009, p. 1-10.

Gavagna, Veronica, « The Euclidean tradition at the Renaissance courts : The case of Federico Commandino », Scientific Cosmopolitanism and local Cultures : Religions, Ideologies, Societies (Actes de la 5e conférence internationale de lESHS, Athènes, 1-3 novembre 2012), éd. G. Katsiampoura, Athènes, National Hellenic Research Foundation, 2014, p. 291-297.

Giacobbe, Giulio C., « Il Commentarium de certitudine mathematicarum disciplinarum di Alessandro Piccolomini », Physis, vol. 14, no 2, 1972, p. 162-193.

Giacobbe, Giulio C., « Francesco Barozzi e la “Quæstio de certitudine mathematicarum” », Physis, vol. 14, no 4, 1972, p. 357-374.

Giacobbe, Giulio C., « La riflessione metamatematica di Pietro Catena », Physis, vol. 15, no 2, 1973, p. 178-196.

Giacobbe, Giulio C., « Epigoni nel seicento della “Quæstio de certitudine mathematicarum” : Giuseppe Biancani », Physis, vol. 18, no 1, 1976, p. 5-40.

Giacobbe, Giulio C., « Un gesuita progressista nella “Quæstio de certitudine mathematicarum” rinascimentale : Benito Pereyra », Physis, vol. 19, no 1, 1977, p. 51-86.

Gilbert, Neal W., Renaissance Concepts of Method, New York, Columbia University Press, 1960.

Goldstein, Bernard R., « The status of models in Ancient and Medieval astronomy », Centaurus, vol. 24, 1980, p. 132-147.

Goujet, Claude-Pierre, Mémoire historique et littéraire sur le Collège Royal de France, Genève, Slatkine, 1971 (facsimilé de lédition de Paris, 1758).

Goulding, Robert, « Method and mathematics : Peter Ramuss histories of the sciences », Journal of the History of Ideas, vol. 67, no 1, 2006, p. 63-85.

Goulding, Robert, « Pythagoras in Paris : Petrus Ramus imagines the prehistory of mathematics », Configurations, vol. 17, no 1, 2009, p. 51-86.

Goulding, Robert, Defending Hypatia Ramus, Savile, and the Renaissance Rediscovery of Mathematical History, Dordrecht – New York, Springer, 2010.

Granada, Miguel Angel, « Aristotle, Copernicus, Bruno : Centrality, the principle of movement and the extension of the universe », Studies in History and Philosophy of Science Part A, vol. 35, no 1, 2004, p. 91–114.

Granada, Miguel Angel et Tessicini, Dario, « Copernicus and Fracastoro : The dedicatory letters to Pope Paul III, the history of astronomy, and the 442quest for patronage », Studies in History and Philosophy of Science Part A, vol. 36, no 3, 2005, p. 431-476.

Granger, Gilles-Gaston, La Théorie aristotélicienne de la science, Paris, Aubier, 1976.

Grant, Edward, Planets, Stars, and Orbs : the Medieval Cosmos, 1200-1687, Cambridge, Cambridge University Press, 1996.

Grant, Edward, « Celestial motions in the late Middle ages », Early Science and Medicine, vol. 2, no 2, 1997, p. 129-148.

Grant, Hardy, « Mathematics and the liberal arts », The College Mathematics Journal, vol. 30, no 2, 1999, p. 96-105.

Grant, Hardy, « Mathematics and the liberal arts – II », The College Mathematics Journal, vol. 30, no 3, 1999, p. 197-203.

Gregori Roig, Rosa M., La Impressora Jerònima Galés i els Mey (València, segle xvi), Valencia, Generalitat Valenciana, 2012.

Grendler, Paul F., « The universities of the Renaissance and Reformation », Renaissance Quarterly, vol. 57, no 1, 2004, p. 1-42.

Guillaumin, Jean-Yves, « Le statut des mathématiques chez Boèce », Revue des études anciennes, vol. 92, nos 1-2, 1990, p. 121-126.

Guyot, Patrick & Métin, Frédéric, « Les ouvrages de géométrie pratique au xvie siècle », Instruments scientifiques à travers lhistoire, éd. É. Hébert, Paris, Ellipses, 2004, p. 251-265.

Halliwell, James O., Rara mathematica, or a Collection of Treatises on the Mathematics and Subjects Connected with Them, from Ancient Inedited Manuscripts, Londres, John W. Parker, 1839.

Hamon, Philippe, « Oronce Fine », Dictionnaire de biographie française, t. 13, éd. M. Prévost, J. C. Roman dAmat, et H. Thibout de Morembert, Paris, Letouzey et Ané, 1975, p. 1370-1371.

Hankins, James, « Humanism, scholasticism, and Renaissance philosophy », The Cambridge Companion to Renaissance Philosophy, éd. J. Hankins, New York, Cambridge University Press, 2007, p. 30-48.

Hartmann, Nicolaï, Proclus, Principes philosophiques des mathématiques (Daprès les deux premiers livres du Commentaire dEuclide), in S. Breton, Philosophie et mathématique chez Proclus, Paris, Beauchesne, 1969.

Heath, Thomas L., Mathematics in Aristotle, Oxford, Clarendon press, 1949 (réimpr. Bristol, Thœmmes Press, 1993).

Heath, Peter, Allegory and Philosophy in Avicenna (Ibn Sînâ) : With a Translation of the Book of the Prophet Muhammads Ascent to Heaven, Philadelphia, University of Pennsylvania Press, 1992.

Heiberg, Johan L. et Wiedemann, Eilhard, « Ibn al Haithams Schrift über Parabolische Hohlspiegel », Bibliotheca mathematica, vol. 10, 1910, p. 201-237.

443

Heninger, Simeon K. (Jr.), « Some Renaissance versions of the Pythagorean Tetrad », Studies in the Renaissance, vol. 8, 1961, p. 7-35.

Heninger, Simeon K. (Jr.), Touches of Sweet Harmony : Pythagorean Cosmology and Renaissance Poetics, San Marino (California), Huntington Library, 1974.

Heninger, Simeon K. (Jr.), « Oronce Fine and English textbooks for the mathematical sciences », Studies in the Continental Background of Renaissance English Literature : Essays presented to John L. Lievsay, éd. D. B. J. Randall & G. W. Williams, Durham N. C., Duke University Press, 1977, p. 171-185.

Higashi, Shinichiro, « Penser les mathématiques au xvie siècle. Marcantonio Zimara (1475/76 – avant 1537) », Historia scientiarum, vol. 11, no 2, 2001, p. 143-167.

Higashi, Shinichiro, « Entre épistémologie et métaphysique. La philosophie aristotélicienne des mathématiques au xvie siècle », De Zénon dElée à Poincaré. Recueil détudes en hommage à Roshdi Rashed, éd. R. Morelon et A. Hasnawi, Les Cahiers du Mideo, no 1, Louvain – Paris, Peeters, 2004, p. 623-643.

Higashi, Shinichiro, Penser les mathématiques au xvie siècle, Thèse de doctorat, Université de Tours, 2006.

Higashi, Shinichiro, « Giorgio Valla et Alessandro Piccolomini. Quelques aspects de la réception de Proclus à la Renaissance », The Bulletin of Liberal Arts Education Center, Tokai University, vol. 27, 2007, p. 31-52.

Hillard, Denise et Poulle, Emmanuel, « Oronce Finé et lhorloge planétaire de la Bibliothèque Sainte-Geneviève », Bibliothèque dHumanisme et de Renaissance, vol. 33, 1971, p. 311-349.

Hillard, Denise, Linet, Jacqueline et Poulle, Emmanuel, Science et astrologie au xvie siècle : Oronce Fine et son horloge planétaire, Paris, Bibliothèque Sainte Geneviève, 1971.

Hœfer, Johann, Nouvelle Biographie générale, Paris, Firmin Didot frères, 1852-1866.

Hübner, Wolfgang, « The culture of astrology from ancient to Renaissance », A Companion to Astrology in the Renaissance, éd. B. Dooley, Leiden – Boston, Brill, 2014, p. 17-58.

Hugonnard-Roche, Henri, « Problèmes méthodologiques dans lastronomie au début du xive siècle », Studies on Gersonides : A Fourteenth-century Jewish Philosopher-scientist, éd. G. Freudenthal, Leiden – New York – Köln, Brill, 1992, p. 55-70.

Irigoin, Jean, « Les lecteurs royaux pour le grec (1530-1560) », Histoire du Collège de France, vol. I, éd. A. Tuilier, Paris, Fayard, 2006, p. 233-256.

Jackson, Lambert L., The Educational Significance of Sixteenth Century Arithmetic from the Point of View of the Present Time, New York, Columbia University, 1906.

444

Jardine, Nicholas, « The forging of modern realism : Clavius and Kepler against the sceptics », Studies in History and Philosophy of Science, vol. 10, no 2, 1979, p. 141-173.

Jardine, Nicholas, « The significance of the Copernican orbs », Journal for the History of Astronomy, vol. 13, 1982, p. 168-194.

Jardine, Nicholas, « Epistemology of the sciences », The Cambridge History of Renaissance Philosophy, éd. C. B. Schmitt, Q. Skinner, E. Kessler et J. Kraye, Cambridge, Cambridge University Press, 1988, p. 685-711.

Johnson, Francis R., « Marlowes astronomy and Renaissance skepticism », English Literary History, vol. 13, no 4, 1946, p. 241-254.

Johnson, A. F., « Oronce Finé as an illustrator of books », Gutenberg-Jahrbuch, vol. 3, 1928, p. 107-109.

Jolivet, Jean, « Classifications des sciences arabes et médiévales », Les Doctrines de la science de lAntiquité à lâge classique, éd. R. Rashed et J. Biard, Louvain, Peeters, 1999, p. 211-235.

Jouanna, Arlette, La France au xvie siècle, 1483-1598, Paris, PUF, 1996.

Joukovsky, Françoise, Orphée et ses disciples dans la poésie française et néo-latine du xvie siècle, Genève, Droz, 1970.

Karpinski, Louis C., « Two twelth-century algorisms », Isis, vol. 3, no 3, 1921, p. 396-413.

Karpinski, Louis C. and Waters, E. G. R., « A thirteenth-century algorism in French verse », Isis, vol. 11, no 1, 1928, p. 45-84.

Kessler-Mesguich, Sophie, « Lenseignement de lhébreu et de laraméen par les premiers lecteurs royaux (1530-1560) », Histoire du Collège de France, vol. I, éd. A. Tuilier, Paris, Fayard, 2006, p. 257-282.

Klibansky, Raymond, The Continuity of the Platonic Tradition during the Middle Ages, with a new preface and four supplementary chapters, together with Platos Parmenides in the Middle Ages and the Renaissance, Millwood – London – Nendeln, Kraus International Publications, 1981 (facsim. de lédition de 1939).

Kibre, Pearl, « The quadrivium in the thirteenth-century universities (with special reference to Paris) », Arts libéraux et philosophie au Moyen Âge. Actes du ive Congrès international de philosophie médiévale, Paris – Montréal, Institut détudes médiévales – Vrin, 1969, p. 175-191.

Kish, George, « The cosmographic heart : Cordiform maps of the 16th century », Imago Mundi, vol. 19, 1965, p. 13-21.

Knobloch, Eberhard, « Sur la vie et lœuvre de Christophore Clavius (1538-1612) », Revue dhistoire des sciences, 1988, vol. 41 nos 3-4, p. 331-356.

Knorr, Wilbur, « The geometry of burning-mirrors in Antiquity », Isis, vol. 74, no 1, 1983, p. 53-73.

445

Knowles Middleton, William E., « Archimedes, Kircher, Buffon, and the burning-mirrors », Isis, vol. 52, no 4, 1961, p. 533-543.

Kœlblen [Rommevaux], Sabine, « Une pratique de la composition des raisons dans un exercice de combinatoire », Revue dhistoire des sciences, vol. 47, no 2, 1994, p. 209-247.

Kren, Claudia, « Homocentric astronomy in the Latin West. The De reprobatione ecentricorum et epiciclorum of Henry of Hesse », Isis, vol. 59, 1968, p. 269-281.

Lafrance, Yvon, « Aristote et lanalyse géométrique », Philosophiques, vol. 5, no 2, 1978, p. 271-307.

Laird, Walter R., « Robert Grosseteste on the subalternate sciences », Traditio, vol. 43, 1987, p. 147-169.

Langlois (Lt.-Col.), Charles-Victor, « Étude sur deux cartes dOronce Fine de 1531 et 1536 », Journal de la Société des Américanistes, vol. 14, nos 14-15, 1922, p. 83-97.

Launoy, Jean (de), Regij Navarræ gymnasij parisiensis historia, Paris, E. Martin, 1677.

Lear, Jonathan, « Aristotles philosophy of mathematics », The Philosophical Review, vol. 91, no 2, 1982, p. 161-192.

Leblond, Jean-Marie, Logique et méthode chez Aristote. Étude sur la recherche des principes dans la physique aristotélicienne, Paris, Vrin, 1996 (1re édition 1939).

Lefranc, Abel, Histoire du Collège de France depuis ses origines jusquà la fin du premier empire, Paris, Hachette, 1893.

Legowicz, Jan, « Le problème de la théorie dans les “artes illiberales“ et la conception de la science au Moyen Âge », Arts libéraux et philosophie au Moyen Âge. Actes du ive Congrès international de philosophie médiévale, Paris – Montréal, Institut détudes médiévales – Vrin, 1969, p. 1057-1061.

Leitão, Henrique, « Pedro Nuñez against Oronce Fine : Content and context of a refutation », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 156-171.

Lerner, Michel-Pierre, Le Monde des sphères : Genèse et triomphe dun représentation cosmique, Paris, Les Belles Lettres, 1996.

Lestringant, Frank et Pelletier, Monique, « Maps and descriptions of the world in sixteenth-century France », The History of Cartography. Vol. 3 : Cartography in the European Renaissance, éd. D. Woodward, Chicago, The University of Chicago Press, 2007, t. 2, p. 1463-1479.

LHuillier, Hervé, « Practical geometry in the Middle Ages and the Renaissance », Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences, éd. I. Grattan-Guinness, London – New York, Routledge, 1994, p. 185-191.

446

Libera, Alain (de), LArt des généralités : Théories de labstraction, Paris, Aubier, 1999.

Lindberg, David, « Alhazens theory of vision and its reception in the West », Isis, vol. 58, no 3, 1967, p. 321-341.

Lindberg, David, « Lines of influences in thirteenth-century optics : Bacon, Witelo, and Pecham », Speculum, vol. 46, no 1, 1971, p. 66-83.

Livesey, Stephen J., Theology and Science in the Fourteenth Century. Three Questions on the Unity and Subalternation of the Sciences from John of Readings Commentary on the Sentences, Leiden, Brill, 1989.

Livesey, Stephen J., « Theology and science in the fourteenth Century : The subalternate sciences in Oxford commentaries on the Sentences », Synthese, vol. 83, 1990, p. 273-292.

Livingstone, David, « Geography, tradition and the scientific revolution : An interpretative essay », Transactions of the Institute of British Geographers, vol. 15, no 3, 1990, p. 359-373.

Lloyd, G. E. R., « Saving the appearances », The Classical Quarterly, New Series, vol. 28, no 1, 1978, p. 202-222.

Lo Bello, Anthony, « Albertus Magnus and mathematics. A translation with annotations of those portions of the Commentary on Euclids Elements published by Bernhard Geyer », Historia mathematica, vol. 10, 1983, p. 3-23.

Lo Bello, Anthony, The Commentary of Albertus Magnus on Book I of Euclids Elements of Geometry, Boston, Brill Academic Publishers, 2003.

Loget, François, La Querelle de langle de contact (1554-1685). Constitution et autonomie de la communauté mathématique entre Renaissance et Âge baroque, thèse de doctorat, Paris, EHESS, 2000.

Loget, François, « Héritage et réforme du quadrivium au xvie siècle », La Pensée numérique (Actes du colloque organisé à Peyresq, septembre 1999), éd. J.-L. Gardies, J.-Cl. Pont, F. Doridot et J. Dhombres, Turnhout, Brepols, 2003, p. 211-230.

Loget, François, « La Ramée critique dEuclide. Sur le Proœmium mathematicum (1567) », Archives Internationales dHistoire des Sciences, vol. 54, no 153, 2004, p. 3-28.

Maierù, Luigi, « Il “meraviglioso problema” in Oronce Finé, Girolamo Cardano e Jacques Peletier », Bolletino di Storia delle Scienze Matematiche, vol. 4, no 1, 1984, p. 141-170.

Maierù, Luigi, « Le Nonnullæ propositiones de parabola di Marino Ghetaldi », Archive for History of Exact Sciences, vol. 40, no 3, 1989, p. 207-245.

Maierù, Luigi, « La diffusione di Proclo, commentatore di Euclide, nel Cinquecento », 11o Annuario del Liceo Scientifico “B. G. Scorza”, Cosenza, Soveria Mannelli, Calabria Letteraria Editrice, 1999, p. 49-68.

447

Malet, Antoni, « Renaissance notions of number and magnitude », Historia mathematica, vol. 33, 2006, p. 63-81.

Malpangotto, Michela, Regiomontano e il rinnovamento del sapere matematico e astronomico nel quattrocento, Bari, Cacucci Editore, 2008.

Manceau, Jean-Pierre, « La place des mathématiques dans les écrits de Jean Bullant et Philibert De lOrme », Journal de la Renaissance, vol. 6, 2008, p. 161-172.

Mancosu, Paolo, Philosophy of Mathematics and Mathematical Practice in the Seventeenth Century, New York, Oxford University Press, 1996.

Mandosio, Jean-Marc, « Entre mathématiques et physique : Note sur les sciences intermédiaires à la Renaissance », Comprendre et maîtriser la nature au Moyen Âge. Mélanges dhistoire des sciences offerts à Guy Beaujouan, Genève, Droz, 1994, p. 115-138.

Mandosio, Jean-Marc, « Méthodes et fonctions de la classification des sciences et des arts (xve-xviie siècles) », Nouvelle Revue du seizième siècle, vol. 20, no 1, 2002, p. 19-30.

Mangani, Giorgio, « Abraham Ortelius and the hermetic meaning of the cordiform projection », Imago mundi, vol. 50, 1998, p. 59-83.

Mansfeld, Jaap, Prolegomena Mathematica : From Apollonius of Perga to Late Neoplatonism : With an Appendix on Pappus and the History of Platonism, Leiden, Brill, 1998.

Maréchaux, Pierre, « La République des Lettres », LEurope de la Renaissance : 1470-1560, éd. G. Chaix, Nantes, éditions du Temps, 2002, p. 303-319.

Margolin, Jean-Claude, « Lenseignement des mathématiques en France (1540-1570). Charles de Bovelles, Fine, Peletier, Ramus », French Renaissance Studies, 1540-1570 : Humanism and the Encyclopedia, éd. P. Sharratt, Edinburg, Edinburg University Press, 1976, p. 109-155.

Mariétan, Joseph, Problème de la classification des sciences dAristote à Saint Thomas, Paris, Félix Alcan, 1901.

Marr, Alexander, « A Renaissance library rediscovered : The “Repertorium librorum mathematica” of Jean I du Temps », The Library : The Transactions of the Bibliographical Society, vol. 9, no 4, 2008, p. 428-470.

Marr, Alexander (éd.), The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, Donington, S. Tyas, 2009, p. 1-12.

Marr, Alexander, Between Raphael and Galileo : Mutio Oddi and the Mathematical Culture of Late Renaissance Italy, Chicago, The University of Chicago Press, 2011.

Maurer, Armand, « Thomists and Thomas Aquinas on the foundation of mathematics », Review of Metaphysics, vol. 47, no 1, 1993, p. 43-61.

McIsaac, Gregory, « Νόησις, dialectique et mathématiques dans le commentaire 448aux Éléments dEuclide de Proclus », Études sur le Commentaire de Proclus au premier livre des Éléments dEuclide, éd. A. Lernould, Lille, Septentrion, 2010, p. 125-138.

McKeon, Richard, « Philosophy and the development of scientific methods », Journal of the History of Ideas, vol. 27, no 1, 1966, p. 3-22.

Mehl, Edouard, « Euclide et la fin de la Renaissance : Sur le scholie de la proposition XIII.18 », Revue dhistoire des sciences, vol. 56, no 2, 2003, p. 439-455.

Melchior-Bonnet, Sabine, Histoire du miroir, Paris, Éditions Imago, 1994.

Merker, Anne, « Aristote et larc-en-ciel : Enjeux philosophiques et étude scientifique », Archive for History of Exact Sciences, vol. 56, 2002, p. 183-238.

Métin, Frédéric, « Le début et la fin de lhistoire : DOronce Fine à Samuel Marolois », Instruments scientifiques à travers lhistoire, éd. E. Hébert, Paris, Ellipses, 2004, p. 233-250.

Michel, Alain, « Guillaume Budé et la tradition antique », Comptes-rendus de lAcadémie des inscriptions et belles-lettres, vol. 146, no 2, 2002, p. 681-690.

Milanesi, Marica, « Geography and cosmography in Italy from the XVth to the XVIIth century », Memorie della Societa Astronomica Italiana, vol. 65, 1994, p. 443-468.

Millás Vallicrosa, José María, « La traduccion latina del Liber de motu octave sphere de Tâbit ibn Qurra », Nuevos Estudios sobre historia de la ciencia española, éd. J. M. Millás Vallicrosa, Barcelone, 1960, p. 191-209.

Molland, Andrew G., « The philosophical context of mathematics », Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences, éd. I. Grattan-Guinness, London – New York, Routledge, 1994, p. 281-285.

Montucla, Jean-Étienne, Histoire des mathématiques, dans laquelle on rend compte de leurs progrès depuis leurs origines jusquà nos jours, t. 1, Paris, A. Jombert, 1758.

Morelon, Régis, « Astronomie “physique” et astronomie “mathématique” dans lastronomie précopernicienne », Les Doctrines de la science de lAntiquité à lAge classique, éd. R. Rashed et J. Biard, Leuven – Paris, Peeters, 1999, p. 105-129.

Mosley, Adam, « Objects of knowledge : Mathematics and models in sixteenth-century cosmology and astronomy », Transmitting Knowledge : Words, Images and Instruments in Early Modern Europe, éd. S. Kusukawa & I. Maclean, Oxford, Oxford University Press, 2006, p. 193-216.

Mosley, Adam, « Early modern cosmography : Fines Sphæra Mundi in content and context », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 114-136.

449

Moyon, Marc, La Géométrie pratique en Europe en relation avec la tradition arabe, lexemple du mesurage et du découpage : Contribution à létude des mathématiques médiévales, thèse de doctorat, Université de Lille I, 2008.

Mueller, Ian, « Aristotle on geometrical objects », Archiv für Geschichte der Philosophie, vol. 52, no 2, 1970, p. 156-171.

Mueller, Ian, « Iamblichus and Proclus Euclid commentary », Hermes, vol. 115, 1987, p. 334-348.

Mueller, Ian, « Aristotles doctrine of abstraction in the commentators », Aristotle Transformed : the Ancient Commentators and their Influence, éd. R. Sorabji, Ithaca, Cornell University Press, 1990, p. 463-479.

Mueller, Ian, « Mathematical method and philosophical truth », The Cambridge Companion to Plato, éd. R. Kraut, Cambridge, Cambridge University Press, 1992, p. 170-199.

Mueller, Ian, « Mathematics and the divine in Plato », Mathematics and the Divine, éd. L. Bergmans et T. Kœtsier, Amsterdam, Elsevier Science, 2005, p. 99-121.

Mueller, Ian, « Physics and astronomy : Aristotles Physics II.2.193b22–194a12 », Arabic Sciences and Philosophy, vol. 16, no 2, 2006, p. 175-206.

Nauert, Charles G. (Jr.), « The clash of humanists and scholastics : An approach to pre-reformation controversies », The Sixteenth Century Journal, vol. 4, no 1, 1973, p. 1-18.

Nauert, Charles G. (Jr.), « Humanism as method : Roots of conflict with the scholastics », The Sixteenth Century Journal, vol. 29, no 2, 1998, p. 427-438.

Navarro Brotons, Victor, Bibliographia physico-mathematica hispanica (1475-1900) : Libros y folletos, 1475-1600, Valencia, Universitat de València, 1999.

Nikulin, Dmitri, « Imagination and mathematics in Proclus », Ancient Philosophy, vol. 28, 2008, p. 153-172.

Nutton, Vivian, « Greek medical astrology and the boundaries of medecine », Astro-medecine : Astrology and Medecine, East and West, éd. A. Akasoy, C. Burnett et R. Yoeli-Tlalim, Florence, Sismel – Edizioni del Galluzzo, 2008, p. 17-31.

OBoyle, Cornelius, « Articella », Medieval Science, Technology and Medecine : An Encyclopedia, éd. T. F. Glick, S. J. Livesey and F. Wallis, Routledge, 2005, p. 53-54.

Omodeo, Pietro Daniele, Copernicus in the Cultural Debates of the Renaissance, Brill, Leiden-Boston, 2014.

Omont, Henri, « Oronce Fine et le collège fondé à Paris par Pierre Baquelier de Grenoble. (1534-1542) », Bulletin de la Société dHistoire de Paris, vol. 23, 1896, p. 198-200.

Ong, Walter J., « Peter Ramus and the naming of methodism : Medieval 450science through Ramist homiletic », Journal of the History of Ideas, vol. 14, no 2, 1953, p. 235-248.

Ong, Walter J., Ramus, Method, and the Decay of Dialogue, Cambridge (Mass.), Harvard University Press, 1958.

Ong, Walter J., « Educationists and the tradition of learning », The Journal of Higher Education, vol. 29, no 2, 1958, p. 59-115.

Ong, Walter J., « Ramist method and the commercial mind », Studies in the Renaissance, vol. 8, 1961, p. 155-172.

Oosterhoff, Richard J., Mathematical Culture in Renaissance Paris : University, Print, and the Circle of Lefèvre dEtaples, Thèse de doctorat, University of Notre Dame, 2013.

Oosterhoff, Richard J., « From Pious to Polite : Pythagoras in the Res publica litterarum of French Renaissance mathematics », Journal of the History of Ideas, vol. 74, no 4, 2013, p. 531-552.

Oosterhoff, Richard J., « Neo-Latin mathematics », Brills Encyclopædia of the Neo-Latin World, éd. P. Ford, J. Bloemendal, C. Fantazzi, Leiden – Boston, Brill, 2014, p. 691-703.

Pace (de), Anna, Le Matematiche e il mondo : Ricerche su un dibattito in Italia nella seconda metà del Cinquecento, Francoangeli – Centro di studi del pensiero filosofico del cinquecento e del seicento in relazione ai problemi della senza, Milano, 1993.

Pantin, Isabelle, « Une École dAthènes des astronomes : La représentation de lastronome antique dans les frontispices de la Renaissance », Images de lAntiquité dans la littérature française : le texte et son illustration, éd. E. Baumgartner et L. Harf-Lancner, Paris, Presses de lEcole normale supérieure, 1993, p. 87-99.

Pantin, Isabelle, « Lastronomie et les astronomes à la Renaissance : Les facteurs dune mutation », Nouvelle Revue du xvie Siècle, vol. 20, no 1, 2002, p. 65-78.

Pantin, Isabelle, « Teaching mathematics and astronomy in France : The Collège Royal (1550–1650) », Science & Education, vol. 15, 2006, p. 189-207.

Pantin, Isabelle, « Oronce Fines role as Royal Lecturer », The Worlds of Oronce Fine. Mathematics, Instruments and Print in Renaissance France, éd. A. Marr, Donington, S. Tyas, 2009, p. 13-30.

Pantin, Isabelle, « Altior incubuit animus sub imagine mundi : Linspiration du cosmographe daprès une gravure dOronce Finé », Les Méditations cosmographiques à la Renaissance, éd. J.-M. Besse, M. D. Couzinet et F. Lestringant, Paris, Sorbonne PUPS, 2009, p. 73-94.

Pantin, Isabelle, « The astronomical diagrams in Oronce Finés Protomathesis (1532) : Founding a French tradition ? », Journal for the History of Astronomy, vol. 41, 2010, p. 287-310.

451

Pantin, Isabelle, « The first phases of the Theoricæ Planetarum printed tradition (1474-1535) : The evolution of a genre observed through its images », Journal for the History of Astronomy, vol. 43, no 1, 2012, p. 3-26.

Pantin, Isabelle, La Poésie du ciel en France dans la seconde moitié du seizième siècle, Genève, Droz, 1995.

Pantin, Isabelle, « Oronce Finé mathématicien et homme du livre : la pratique éditoriale comme moteur dévolution », Mise en forme des savoirs à la Renaissance, éd. I. Pantin et G. Péoux, Paris, Armand Colin, 2013, p. 19-40.

Pasnau, Robert, « Science and certainty », The Cambridge History of Medieval Philosophy, éd. R. Pasnau et C. Van Dyke, Cambridge, Cambridge University Press, 2010, vol. I, p. 357-368.

Pecker, Jean-Claude, « Lastronomie au Collège de France (xvie-xixe siècle) », La Lettre du Collège de France, vol. 23, 2008, p. 50-56.

Pedersen, Olaf, « Astronomy », Science in the Middles Ages, éd. D. C. Lindberg, Chicago-London, The University of Chicago Press, 1978, p. 303-337.

Peiffer, Jeanne, « La perspective, une science mêlée », Nouvelle revue du Seizième siècle, vol. 20, no 1, 2002, p. 97-121.

Pelletier, Monique, « National and regional mapping in France to about 1650 », History of Cartography. Vol. 3 : Cartography in the European Renaissance, éd. D. Woodward, Chicago, The University of Chicago Press, 2007, t. 2, p. 1480-1503.

Pelletier, Monique, De Ptolémée à La Guillotière (xve-xvie siècle). Des cartes pour la France : Pourquoi ? Comment ?, Paris, Comité des travaux historiques et scientifiques, 2009.

Pelletier, Monique, Die herzförmigen Weltkarten von Oronce Fine, Murten, Verl. Cartographica Helvetica 12, 1995, p. 27-37.

Pennuto, Concetta, « The debate on Critical Days in Renaissance Italy », Astro-medecine : Astrology and Medecine, East and West, éd. A. Akasoy, C. Burnett et R. Yoeli-Tlalim, Florence, Sismel – Edizioni del Galluzzo, 2008, p. 75-98.

Perreiah, Alan, « Humanist critiques of scholastic dialectic », The Sixteenth Century Journal, vol. 13, no 3, 1982, p. 3-22.

Peruzzi, Enrico, « Notes and studies on Fracastoro, Girolamos “Homocentrica” », Rinascimento, vol. 25, 1985, p. 247-268.

Peruzzi, Enrico, « Un contemporaneo di Telesio : il cosentino Giovan Battista Amico e la teoria delle sfere omocentriche », Bernardino Telesio e la cultura napoletana, éd. G. Galasso, Naples, Guida, 1992, p. 241-256.

Peruzzi, Enrico, La Nave di Ermete : la cosmologia di Girolamo Fracastoro, Florence, L. S. Olschki, 1995.

452

Pettegree, Andrew et Walsby, Malcolm, French Books III & IV : Books published in France before 1601 in Latin and Languages other than French, Leiden, Brill, 2011.

Pettigrew, Richard, « Aristotle on the subject matter of geometry », Phronesis, vol. 54, no 3, 2009, p. 239-260.

Philippe, Michel, La Naissance de la verrerie moderne xiie-xvie siècles, Turnhout, Brepols, 1998.

Portet, Pierre, « Recherches sur la notion de précision dans la mesure médiévale », De LEstime au cadastre en Europe (xiiie-xviiie siècles). I. Le Moyen Âge. Actes du Colloque de Paris, juin 2003, éd. A. Rigaudière, Paris, Comité pour lhistoire économique et financière de la France, 2006, p. 151-160.

Poulle, Emmanuel, « Léquatoire de Guillaume Gilliszoon de Wissekerke », Physis, vol. 3, no 3, 1961, p. 223-251.

Poulle, Emmanuel et Maddison, Francis, « Un équatoire de Franciscus Sarzosius », Physis, vol. 5, 1963, p. 43-64.

Poulle, Emmanuel, Astronomie théorique et astronomie pratique au Moyen Âge, Paris, Palais de la découverte, 1967.

Poulle, Emmanuel, « Oronce Finé », Dictionary of Scientific Biography, éd. C. C. Gillispie, vol. 15, New York, American Council of Learned Societies, 1978, p. 153-157.

Poulle, Emmanuel, « Les tables alphonsines et Alphonse X de Castille », Comptes-rendus des séances de lAcadémie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 131, 1987, p. 82-102.

Rabouin, David, « La “mathématique universelle” entre mathématique et philosophie, dAristote à Proclus », Archives de Philosophie, vol. 68, no 2, 2005, p. 249-268.

Rabouin, David, Mathesis universalis – Lidée de « mathématique universelle » dAristote à Descartes, Paris, Presses Universitaires de France, 2009.

Rabouin, David, « Le rôle de Proclus dans les débats sur la “mathématique universelle” à la Renaissance », Études sur le Commentaire de Proclus au premier livre des Éléments dEuclide, éd. A. Lernould, Lille, Septentrion, 2010, p. 217-234.

Radford, Luis, « On the epistemological limits of language : Mathematical knowledge and social practice during the Renaissance », Educational Studies in Mathematics, vol. 52, no 2, 2003, p. 123-150.

Randall, John Herman (Jr.), « The development of scientific method in the school of Padua », Journal of the History of Ideas, vol. 1, no 2, 1940, p. 177-206.

Rashed, Roshdi, « A pioneer in anaclastics. Ibn Sahl on burning mirrors and lenses », Isis, vol. 81, no 3, 1990, p. 464-491.

Raynaud, Dominique, « Perspectiva naturalis », Nel Segno di Masaccio : linvenzione della prospettiva, éd. F. Camerota, Florence, Giunti, 2001, p. 11-13.

453

Raynaud, Dominique, « Le tracé continu des sections coniques à la Renaissance : applications optico-perspectives, héritage de la tradition mathématique arabe », Arabic Sciences and Philosophy, vol. 17, 2007, p. 299-345.

Raynaud, Dominique, LHypothèse dOxford. Essai sur les origines de la perspective, Paris, PUF, 1998.

Renouard, Philippe, Bibliographie des éditions de Simon de Colines, 1520-1546, Nieuwkroop, De Graaf, 1962 (facsimilé de lédition de Paris, 1894).

Rey Pastor, Julio, Los Matématicos españoles des siglo XVI, Madrid, A. Medina, 1934.

Ribeiro do Rinascimento, Carlos A., « Le statut épistémologique des “sciences intermédiaires” selon s. Thomas dAquin », Cahiers détudes médiévales, vol. 2, 1974, p. 33-95.

Robinet, André, Aux Sources de lesprit cartésien. Laxe La Ramée-Descartes : de la Dialectique de 1555 aux Regulæ, Paris, Vrin, 1996.

Robinson, Richard, « Analysis in Greek geometry », Mind, vol. 45, no 180, 1936, p. 464-473.

Rochas, Adolphe, Biographie du Dauphiné, contenant lhistoire des hommes nés dans cette province qui se sont fait remarquer dans les lettres, les sciences, les arts, etc. avec le catalogue de leurs ouvrages et la description de leurs portraits, t. 1, Paris, Charavay, 1856.

Romano, Antonella, « À propos des mathématiques jésuites : Notes et réflexions sur louvrage dAlbert Krayer, “Mathematik im Studienplan der Jesuiten” », Revue dhistoire des sciences, vol. 46, nos 2-3, 1993, p. 281-292.

Romano, Antonella, La Contre-réforme mathématique. Constitution et diffusion dune culture mathématique jésuite à la renaissance (1540-1640), Rome, École Française de Rome, 1999.

Romano, Francesco, « Hypothèse et définition dans lIn Euclidem de Proclus », Études sur le Commentaire de Proclus au premier livre des Éléments dEuclide, éd. A. Lernould, Lille, Septentrion, 2010, p. 181-196.

Rommevaux, Sabine, « Les introductions aux éditions des Éléments dEuclide au Moyen-Âge et à la Renaissance », Méthodes et statut des sciences à la fin du Moyen Âge, éd. C. Grellard, Lille, Presses Universitaires du Septentrion, 2004, p. 143-158.

Rommevaux, Sabine, Clavius : une clé pour Euclide, Paris, Vrin, 2005.

Rose, Paul L., The Italian Renaissance of Mathematics. Studies on Humanists and Mathematicians from Petrarch to Galileo, Genève, Droz, 1975.

Ross, Richard P., Studies on Oronce Fine (1494-1555), New York, Columbia University, 1971.

Ross, Richard P., « Oronce Fines De sinibus libri II : The first printed trigonometric treatise of the French Renaissance », Isis, vol. 66, no 233, 1975, p. 379-386.

454

Ross, Richard P., « Oronce Fines De speculo ustorio : A heretofore ignored early French Renaissance printed treatise on mathematical optics », Historia Mathematica, vol. 3, 1976, p. 63-70.

Ross, Richard P., « Oronce Fines printed works : Additions to Hillard and Poulles bibliography », Bibliothèque dHumanisme et de Renaissance, vol. 36, no 1, 1974, p. 83-85.

Rowland, Ingrid R., « Abacus and Humanism », Renaissance Quarterly, vol. 48, no 4, 1995, p. 695-727.

Sambursky, Samuel, The Physical World of Late Antiquity, London, Routledge, 1962.

Schechner, Sara J., « Between knowing and doing : Mirrors and their imperfections in the Renaissance », Early Science and Medecine, vol. 10, no 2, 2005, p. 137-162.

Schmitt, Charles B., « The Faculty of Arts at Pisa at the time of Galileo », Physis, vol. 14, 1972, p. 243-272.

Schöttler, Tobias, « From causes to relations : The emergence of a non-aristotelian concept of geometrical proof out of the quæstio de certitudine mathematicarum », Society & Politics, vol. 6, no 2, 2012, p. 29-47.

Sédillot, Louis, « Les professeurs de mathématiques et de physique générale au Collège de France », Bullettino di bibliografia e di storia delle scienze matematiche e fisiche, éd. B. Boncompagni, vol. II, Roma, Typografia delle scienze matematiche e fisiche, 1869.

Serene, Eileen, « Demonstrative Science », The Cambridge History of Later Medieval Philosophy : From the Rediscovery of Aristotle to the Disintegration of Scholasticism, 1100-1600, éd. N. Kretzmann, A. Kenny, J. Pinborg et E. Stump, Cambridge, Cambridge University Press, 1982, p. 496-517.

Shalev, Zur et Burnett, Charles (éd.), Ptolemys Geography in the Renaissance, London, Warburg Institute, 2011.

Sharratt, Peter, « La Ramées early mathematical teaching », Bibliothèque dHumanisme et Renaissance, vol. 28, 1966, p. 605-614.

Shirley, Rodney, « Mapping of the world : Early printed world maps, 1472-1700 », London, New Holland, 1983.

Sherrington, Charles, The Endeavour of Jean Fernel (with a List of the Editions of his Writings), Cambridge, Cambridge University Press, 2015 (1re éd. 1546).

Simms, Dennis L., « Archimedes and the burning mirrors of Syracuse », Technology and Culture, vol. 18, no 1, 1977, p. 1-24.

Simon, Gérard, « Optique et perspective : Ptolémée, Alhazen, Alberti », Revue dHistoire des Sciences, vol. 54, no 3, 2001, p. 325-350.

Siraisi, Nancy, Medieval & Early Renaissance Medicine : An Introduction to Knowledge and Practice, Chicago, University of Chicago Press, 1990.

455

Souffrin, Pierre, « La geometria pratica dans les ludi rerum mathematicarum », Albertiana, vol. 1, 1998, p. 87-104.

Spiesser, Maryvonne, Une Arithmétique commerciale du xve siècle. Le Compendy de la praticque des nombres de Barthélemy de Romans, Turnhout, Brepols, 2004.

Spranzi Zuber, Marta, « Rhétorique, dialectique et probabilité au xvie siècle », Revue de Synthèse, vol. 122, nos 2-4, 2001, p. 297-317.

Steigerwald, Diane, « Lapport avicennien à la cosmologie à la lumière de la critique dal-Shahrastânî et dAverroès », Laval théologique et philosophique, vol. 52, no 3, 1996, p. 735-759.

Strong, Edward, Procedures & Metaphysics, a Study in the Philosophy of Mathematical-Physical Science in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, Hildesheim, Georg Olms, 1966.

Swerdlow, Noel, « Aristotelian planetary theory in the Renaissance : Giovanni Battista Amicos homocentric spheres », Journal for the History of Astronomy, vol. 3, 1972, p. 36-48.

Thomé de Maisonneufve, Paul, « Oronce Finé et sa famille », Bulletin de la Société dÉtudes Historiques, Scientifiques et Littéraires des Hautes-Alpes, 4e série, vol. 33, 1922, p. 175-179.

Thomé de Maisonneufve, Paul, Un Manuscrit briançonnais à enluminures du xve siècle : le Matutinaire des frères Fine. Notes sur la famille dOronce Fine, Grenoble, Allier, 1924.

Thorndike, Lynn, « Cœlestinus summary of Nicolas Oresme on marvels : A fifteenth-century work printed in the sixteenth century », Osiris, vol. 1, 1936, p. 629-635.

Thorndike, Lynn, History of Magic and Experimental Science, Vol. V and VI : The Sixteenth Century, New York, Columbia University Press, 1941 (reprint Whitefish, Kessinger Publishing, 2003).

Thorndike, Lynn, The Sphere of Sacrobosco and its Commentators, Chicago, The Chicago University Press, 1949.

Tilley, Arthur, « Humanism under Francis I », English Historical Review, vol. 15, no 59, 1900, p. 456-478.

Tuilier, André, « Lentrée en fonction des premiers lecteurs royaux », Histoire du Collège de France, vol. I, éd. A. Tuilier, Paris, Fayard, 2006, p. 145-163.

Tuilier, André, « Ce que signifie lenseignement des mathématiques en 1530 », Histoire du Collège de France, vol. I, éd. A. Tuilier, Paris, Fayard, 2006, p. 369-376.

Tura, Adolfo, Fra Giocondo et les textes français de géométrie pratique, Genève, Droz, 2008.

Unguru, Sabetai, « Witelo and thirteenth-century mathematics : An assessment of his contributions », Isis, 1972, vol. 63, no 4, p. 496-508.

456

Vaccaro, Jean-Michel, La Musique de luth en France au xvie siècle, Paris, éditions du CNRS, 1981.

Valcke, Louis, « Des Conclusiones aux Disputationes : Numérologie et mathématiques chez Jean Pic de la Mirandole », Laval Théologique et Philosophique, vol. 41, no 1, 1985, p. 43-56.

Van der Meeren, Sophie, « Le protreptique en philosophie : essai de définition dun genre », Revue des Études Grecques, vol. 115, 2002, p. 591-621.

Van Egmond, Warren, « Abbacus arithmetic », Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences, éd. I. Grattan-Guinness, London – New York, Routledge, 1994, p. 200-209.

Van Egmond, Warren, « Abacus, algorism, abbacus : methods of reckoning in the merchant cultures of Mediterranean », Commerce et Mathématiques du Moyen Âge à la Renaissance, autour de la Méditerranée. Actes du Colloque international du Centre International des Sciences Occitanes (mai 1999), Toulouse, Éditions du C.I.H.S.O., 2001, p. 21-54.

Victor, Stephen K., Practical Geometry in the Middle Ages : Artis cujuslibet consummatio and the Pratike de geometrie, Philadelphia, The American Philosophical Society, 1979.

Vitrac, Bernard, « Les classifications des sciences mathématiques en Grèce ancienne », Archives de Philosophie, vol. 68, no 2, 2005, p. 269-301.

Vitrac, Bernard, « Quelques remarques sur lusage du mouvement en géométrie dans la tradition euclidienne : de Platon et Aristote à Omar Khayyâm », Fahrang, Quarterly Journal of Humanities & Cultural Studies, vol. 18, 2005, p. 1-56.

Wallace, William, « Circularity and the Paduan regressus : From Pietro dAbano to Galileo Galilei », Vivarium, vol. 33, 1995, p. 76-97.

Waquet, Françoise, « Quest-ce que la République des Lettres ? Essai de sémantique historique », Bibliothèque de lécole des chartes, vol. 147, 1989, p. 473-502.

Wasserstein, Abraham, « Greek scientific thought », Proceedings of the Cambridge Philological Society, vol. 188, 1962, p. 51-63.

Weijers, Olga, Le maniement du savoir : Pratiques intellectuelles à lépoque des premières universités (xiiie-xive siècles), Brepols, Turnhout, 1996.

Weisheipl, James A., « Classification of the sciences in Medieval thought », Mediaeval Studies, Toronto, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, vol. 27, 1965, p. 54-90.

Weisheipl, James A., « The place of the liberal arts in the university curriculum during the XIVth and XVth centuries », Arts libéraux et philosophie au Moyen Âge. Actes du ive Congrès international de philosophie médiévale, Paris – Montréal, Institut détudes médiévales – Vrin, 1969, p. 209-213.

457

Weisheipl, James A., « The nature, scope and classification of the sciences », Science in the Middle Ages, éd. David C. Lindberg, Chicago – London, The University of Chicago Press, 1978, p. 461-482.

Westerink, Leendert G., « The Alexandrian commentators and the introductions to their commentaries », Aristotle Transformed : The Ancient Commentators and their Influence, éd. Richard Sorabij, Ithaca, Cornell University Press, 1990, p. 1-30.

Westman, Robert S., « The astronomers role in the sixteenth century : A preliminary study », History of Science, vol. 18, no 2, 1980, p. 105-147.

Witcombe, Christopher L., Copyright in the Renaissance : Prints and the Privilegio in Sixteenth-Century Venice and Rome, Brill, Leiden, 2004.